eerste pagina einde pagina volgende pagina begin vorige pagina einde vorige pagina laatste pagina

item    Indon. naam    Latijnse naam    Naam in het boek    Familie   
26p    Bengle    Zingiber purpureum Roscoe    Zingiber cassumunar Roxb.    Zingiberaceae   
Beschrijving Een plant, die op drassigen grond, zoowel in het warme laagland als in het hooge gebergte, groeit.
De gele onaangenaam smakende wortelstok werkt verwarmend, uitdrogend en pijnstillend en wordt dan ook door de
Javanen in verschillende medicijnen gebruikt.
gebruikt bij:
186  Buikziekte bij kinderen - tengevolge van ingewandswormen 
524  Hoofdpijn door kouvatten 
950  Oogen (doffe) 
1300  Vervetting 

item    Indon. naam    Latijnse naam    Familie   
27p    Benzoe    Styrax benzoin Dryand.    Styracaceae   
Beschrijving Een hooge boom, waarvan de bast na insnijding een hars laat uitvloeien, dat in den handel benzoe heet. Op Java is deze boom vrij zeldzaam, op Sumatra veel algemeener. Het product heet op Java menjan madoe of menjan poetih en is in den inlandschen medicijnhandel geregeld verkrijgbaar.
gebruikt bij:
198  Buikziekte bij volwassenen - Dunne afgang zonder bloed 

item    Indon. naam    Ned. naam   
10s    Bertjita    alleen de naam van het simplex   
Opmerking(pr): Als U meer weet over dit simplex zou ik dat graag vernemen:piet@hoefsmid26.nl
gebruikt bij:
835  Maden 
1295  Verkoudheid op de borst 

item    Indon. naam    Latijnse naam    Familie   
28p    besaran    Morus alba L.    Moraceae   
Beschrijving Dit is de Indische moerbei, die na verwant is aan de Europeesche Morus nigra L., welke men ook wel eens gepoogd heeft, om aan te planten.
De vruchten zijn sappig, maar kunnen niet worden getransporteerd, waardoor het debiet van het gekweekte product niet groot kan zijn en dit alleen voor plaatselijke consumptie bestemd is. Ook de bladeren van deze
Indische soort dienen als voedsel voor de zijderupsen.
gebruikt bij:
627  Koorts 
1409  wonden (wasschen, zuiveren en afsluiten van) 

item    Indon. naam    Latijnse naam    Familie   
29p    Bidara, widara    Ziziphus jujuba Mill.    Rhamnaceae   
Beschrijving Een boom, die op Java overal voorkomt tot op 400 m zee hoogte. De vruchten van de wildgroeiende soorten zijn klein en bitter. Bij goede bemesting geven de gecultiveerde boomen grootere vruchten, die zeer smakelijk zijn en het best kunnen worden vergeleken met appels met een dunne gele schil. Ze worden bij voorkeur gekweekt van tjangkokans.
Volwassenen kunnen zonder nadeelige gevolgen wel twaalf vruchten achtereen nuttigen. Kinderen naar verhouding minder Overmatig gebruik veroorzaakt diarhee.
gebruikt bij:
390  Gal (afdrijven van de) 
1292  Vergiftiging 

item    Indon. naam    Latijnse naam    Naam in het boek    Familie   
30p    Bidara laoet,bidara pait    Strychnos lucida R.Br.    Strychnos ligustrina Blume    Strychnaceae (Loganiaceae)   
Beschrijving Dit kleine boompje levert het echte slangenhout. Het is inheemsch op de kleine Soenda-eilanden Op Java is het zeldzamer vooral in het Westen.
Het hout is algemeen op de pasars op Java te bekomen. Van het geraspte hout wordt thee getrokken, de zoogenaamde bidara laoet thee, die den eetlust opwekt. De werking is zuiverend en verkoelend. Geregeld gebruik maakt, dat men een mooie frische gelaatskleur krijgt.
gebruikt bij:
164  Buikziekte bij kinderen - Geringe ontlasting met persingen 
237  Buikziekten bij volwassenen - als gevolg van koorts in den buik 
241  Buikziekten bij volwassenen - door malaria 
234  Buikziekten bij volwassenen- door inwendige hitte 
425  Gelaatskleur (frissche) 
537  Huiduitslag 
761  Leverziekte 
812  Maagkwalen 
999  Puistjes in het gelaat 
1090  Spruw (Indische) 
1238  1239  Uitslag in het gelaat 
1236  Uitslag 

item    Indon. naam    Latijnse naam    Familie   
31p    Bidara laoet,bidara pait    Eurycoma longifolia Jack.    Simaroubaceae   
Beschrijving Een strandboompje dat in het Westelijk deel van den Archipel veel voorkomt maar op Java niet wordt aangetroffen. Alhoewel de hiervoor genoemde boom als de echte Bidara laoet moet worden beschouwd zoo wordt op Sumatra en omliggende eilanden algemeen de wortelbast van dezen boom voor hetzelfde doel en onder den zelfden naam gebruikt.

item    Indon. naam    Latijnse naam    Familie   
32p    Bidara oepas    Merremia mammosa (Lour.) Hall.f.    Convulvulaceae   
Beschrijving Een windend kruid met mooie klokvormige witte bloemen, dat het best groeit in de warmte en aangekweekt wordt, om de geneeskrachtige wortelknollen. De stengels zijn dun, rond en glad. Vermenigvuldiging geschiedt door het uitplanten van zulke knollen.
Het sap, dat uit de geraspte knollen wordt geperst, bevat de werkzame bestanddeelen. Ook wordt het raspsel wel met water uitgetrokken.
In vetten grond kunnen de knollen zeer groot worden. In enkele streken worden deze knollen ook wel als voedsel door de bevolking genuttigd.
Voor medicinaal gebruik zijn echter de kleine knolletjes te verkiezen.
Men oogst de knollen, wanneer de bovengrondsche plant afsterft.
Bidara oepas heeft een goede reputatie als geneesmiddel tegen suikerziekte. Dat suikerziekte echter met bidara oepas altijd te genezen is, is een dwaling. Als de suikerziekte gepaard gaat met andere kwalen, helpt bidara oepas ook niet. Ook is het verkeerd, om bij het gebruik van bidara oepas geen nauwkeurig dieet te volgen, zooals dat bij suikerziekte is voorgeschreven.
gebruikt bij:
215  Buikziekte bij volwassenen - door het gebergte 
298  Diphtheritis 
486  Heeschheid 
577  Keelaandoening 
647  Koorts als gevolg van longontsteking, bronchitis of tuberculose 
783  Longontsteking 
788  Longtering 
1186  Suikerziekte 
1225  Typhus 
1293  Vergiftiging 
117  bloedspuwing 
497  hoest 
1382  wonden van de huid 

item    Indon. naam    Ned. naam   
11s    Blendbok gebang    gom van de palm Corypha utan   
Beschrijving is de gom uit den top van de gebang. Deze gom is zeldzaam en daarom duur. In den inlandschen medicijnhandel is ze niettemin geregeld verkrijgbaar. In verschen staat wordt ze door de bevolking wel gebruikt voor het afsluiten van wonden. Zie Corypha utan
gebruikt bij:
318  Dysenterie 

item    Indon. naam    Ned. naam   
12s    Blendok Kelor    exudaat van moringa oleifera.   
Beschrijving is de getah die uitvloeit, wanneer de kelor aan den stam door insecten wordt beschadigd.
Deze getah is aanvankelijk wit, doch wordt aan de lucht blootgesteld spoedig donkerbruin.
Ze lost in water niet op, maar zwelt wel, wanneer ze in het water gedompeld wordt.
gebruikt bij:
218  Buikziekte bij volwassenen - door kouvatten op de ingewanden 

item    Indon. naam    Latijnse naam    Naam in het boek    Familie   
33p    Bligoe    Benincasa pruriens (Parkinson) W.J. de Wilde & Duyfjes f. hispida (Thunb.) W.J. de Wilde & Duyfjes    Benincasa hispida Cogn.    Cucurbitaceae   
Beschrijving Aan deze klimplant groeit de waskalebas of Chineesche reuzenmeloen. Van deze vruchten maakt men tang kwe, dat is een gezochte Chineesche lekkernij. Voor de bereiding van tang kwe wordt verwezen naar het Aanhangsel. Bligoe noemt men in het algemeen de groote langwerpige vruchten. De kleine langwerpige heeten koendoer en de ronde worden laboe genoemd. Op Java heeten ze ook wel boewah bonteng.
gebruikt bij:
180  Buikziekte bij kinderen - tengevolge van Inwendige hitte 
304  315  Dysenterie 

item    Indon. naam    Latijnse naam    Familie   
34p    Blimbing manus    Averrhoa carambola L.    Oxalidaceae   
Beschrijving De zoete blimbing is een gecultiveerde variëteit van deze wilde soort, die zeer zuur is. De blimbing Demak is zoet en zeer gezocht als tafelvrucht. Zij is gezond, mits men haar goed schilt en alleen het sap er van inslikt. Bij keel- en buikaandoeningen doet men beter, geen blimbing te eten. Ook niet als de maag van streek is.

item    Indon. naam    Latijnse naam    Familie   
35p    Blimbing woeloeh    Averrhoa bilimbi L.    Oxalidaceae   
Beschrijving Van deze zure blimbing bestaan witte en groene variëteiten. Beide worden uit zaad geteeld. Wanneer de plant goed verzorgd wordt en flink bemest, zal ze reeds na drie jaar vruchten dragen. Het scherpe vruchtensap werkt zuiverend en wordt onder meer gebruikt, om vlekken uit waschgoed te verwijderen. De donker roodbruine bloemen worden tot stroop gekookt.
gebruikt bij:
134  Bof 
507  Hoest bij kinderen 
574  Keelaandoening 
1011  Rheumatiek 
1123  Spruw in den mond 

item    Indon. naam    Latijnse naam    Familie   
36p    Blindjo    Gnetum gnemon L.    Gnetaceae   
Beschrijving Deze boom is algemeen bekend. De jonge blaadjes en de vruchten worden bij de rijsttafel gebruikt. Van de vruchtjes maakt men emping, die in kokende olie gebakken de smakelijke kripik blindjo levert. Bladeren zoowel als vruchten zijn eenigszins laxeerend en veroorzaken prikkeling, waarom ze niet gegeten mogen worden door personen met een gevoelige keel.
gebruikt bij:
736  Laxeermiddelen 

item    Indon. naam    Latijnse naam    Familie   
37p    Bloeboek loepa    Teysmanniodendron pteropodum (Miq.) Bakh.    Verbenaceae   
Beschrijving welke boom alleen op Sumatra voorkomt en ter Oostkust sepoegang wordt genoemd. Van de verkoolde pitten uit deze vruchten maakt men met klapperolie een zalfje.
gebruikt bij:
15  18  Aambeien of haemorrhoiden 

item    Indon. naam    Latijnse naam    Naam in het boek    Familie   
38p    Bloestroe    Luffa aegyptiaca Mill.    Luffa cylindrica Roem.    Cucurbitaceae   
Beschrijving Dit is de komkommersoort, die de plantenspons levert. Het is een klimplant, die zoowel in de laagvlakte als op hooger gelegen terein groeit en vetten grond eischt. Vier maanden na het zaaien van de pitten heeft men reeds volop vruchten. Van de jonge vruchten kan men smakelijke gerechten bereiden. Zoodra de rijpe vruchten een geelachtige tint krijgen, worden ze afgesneden en op een luchtige plaats aan de steeltjes opgehangen. Aan de onderzijde snijdt men een paar cm dikte weg, waardoor het vocht kan uitdruipen. Na twee of drie etmalen wordt het vezelnet uit de schil gescheurd en in kalkwater uitgespoeld. Dan worden ze uitgeslagen en in den wind gedroogd. Gaat dit drogen te snel, dan worden de sponzen bros en gaat het te langzaam, dan is er gevaar voor beschimmelen. Zijn ze eenmaal droog, dan kan men de zaden er uit schudden en zijn ze voor het gebruik gereed. Deze luffasponzen, die vroeger algemeen in de Indische badkamers werden gebruikt, zijn wat in onbruik geraakt.
gebruikt bij:
56  Baden 
132  Bloedzweer 
710  Kraamvrouwen 
747  Laxeermiddelen 
869  Menstruatie (wegblijven van de) 
1254  Urineeren met bloed 
1446  Zoogen 

item    Indon. naam   
13s    Boenga lawang,kembang lawang   
Opmerking(pr): De bedoelde zeldzame vruchten zijn zeer waarschijnlijk Illicium verum Hook f., steranijs.
Beschrijving Heeten zoowel de kruidnagelen als de halfrijp gedroogde vruchten van enkele kaneelachtige planten. Wat men in den inlandschen medicijnhandel ,op Java onder boenga lawang verstaat, zijn de jonge gedroogde vruchten van een buitenlandsche soort. Deze zijn echter zeldzaam en als regel levert men een inheemsch surogaat.
gebruikt bij:
112  bloedspuwing 

item    Indon. naam    Latijnse naam    Familie   
39p    Boewah nona    Annona reticulata L.    Annonaceae   
Beschrijving Een bekende vruchtboom, die veel in het wild voorkomt en door cultiveeren veredeld is. De veredelde vruchten bevatten veel meer pitten dan de wilde. Aangezien de bloemen, die eenigszins op kenanga gelijken, bedwelmend zijn, moet men deze boom nimmer dicht bij woningen planten.
gebruikt bij:
260  Diarhee of buikloop 
922  Ongedierte 

item    Indon. naam    Latijnse naam    Naam in het boek    Familie   
40p    boewah tempajan    Scaphium macropodum (Miq.) Beum.    Scaphium affinis Piere.    Sterculiaceae   
Beschrijving Zo heeten de zaden van een hier niet inheemschen boom.Ze worden voor den inlandschen medicijnhandel geregeld aangevoerd uit Siam en van het
Maleische schiereiland. Men noemt ze ook wel boewah semangkok, omdat elk zaadje, des avonds met wat water in een kopje gedaan, door uitzetting en slijmvorming dit den volgenden morgen geheel vult. Van het dunne schilletje gezuiverd, en met wat stroop of kandijklontjes gemengd, wordt dit vocht gedronken onder den naam van boewah tempajan thee.
gebruikt bij:
13  Aambeien of haemorrhoiden 
82  Binnenkoorts 
191  Buikziekte bij volwassenen - Ontlasting van harde stof, omgeven door dof draderig slijm 
233  Buikziekten bij volwassenen- door inwendige hitte 
266  Diarhee of buikloop 
322  Dysenterie 
599  Kindervoeding 
663  Koorts als gevolg van zweren in de ingewanden 
1113  Spruw - Hygiënische wenken en dieetvoorschriften 
1180  Stuipen 
1246  Uitslag in den mond 

item    Indon. naam    Ned. naam   
14s    Boomwas    een hars van Canarium commune   
Beschrijving noemt men de witte taaie hars die bij beschadiging uit het onderste deel van den stam en van de wortels van de kanari vloeit. In den drogerijenhandel op java is het verkrijgbaar onder den naam getah kanari. In de apotheek heet deze hars elemi.
gebruikt bij:
1236  Uitslag 

item    Indon. naam    Latijnse naam    Familie   
41p    Boonen    Phaseolus vulgaris L.    Fabaceae-Faboideae (Leguminosae,Papilionaceae)   
Beschrijving Een groote verscheidenheid van boonen behoort tot deze botanische soort.
Ze hebben alle eigen namen en verschillende kunnen hier niet onvermeld blijven. In de eerste plaats de bruine boon, die in de bergstreken van
Oost- en Midden-Java en in de Preanger gekweekt wordt voornamelijk ten behoeve van den Europeaan. De import van Hollandsche bruine boonen overtreft echter vere, hetgeen hier te lande wordt gekweekt. Dan is er een vorm met gespikkelde zaden, die vrij algemeen voorkomt en met den naam katjang djogo wordt aangeduid. Verder de sperzieboontjes, ook wel slaboontjes of princesseboontjes geheeten, die een dagelijksch pasarartikel vormen. Snijboonen zijn op de hoofdplaatsen ook geregeld verkrijgbaar. Ten slotte de witte boon of katjang bodas, die echter weinig gekweekt wordt. Wat op Java te koop is, is meestal geimporteerd uit Holland.
gebruikt bij:
596  Kindervoeding 
1443  Zog (middelen ter opwekking van het) 

item    Indon. naam    Latijnse naam    Familie   
42p    Brambang oetan    Pancratium zeylanicum L.    Amaryllidaceae   
Beschrijving Dit is een Amarillus-achtige plant met fraaie witte bloemen, die geuren als de Europeesche lelie, doch minder sterk. De bloembladen zijn aan den rand gekarteld en hangen als sierlijke linten om de plant heen. Ze zijn niet meer dan een vinger breed. De plant blijft laag bij den grond.

item    Indon. naam    Latijnse naam    Familie   
43p    Brambang sabrang    Eleutherine americana (Aubl.) Merr.    Iridaceae   
Beschrijving Deze plant, die ook wel bawang sabrang wordt genoemd, is een bolgewas, dat niet veel meer dan een halve meter hoog wordt. In het wild groeit ze op lossen rooden grond. Om de fraaie witte .bloemen, die tegen den avond open gaan en zich na enkele uren reeds weder sluiten, wordt ze ook als sierplant aangekweekt. De bladeren gelijken op die van een bekende aardorchidee (Spathoglottis). Ze zijn fraai groen geribd en enkele vingers breed. De bol ziet er uit als een roode ui, doch is geheel reukeloos.
gebruikt bij:
163  Algemeene opmerkingen en raadgevingen - bij buikziekten - 
369  Endeldarmontsteking 

item    Indon. naam    Latijnse naam    Familie   
44p    Bratawali    Tinospora crispa (L.) Miers ex Hook f. et Thomson    Menispermaceae   
Beschrijving Deze klimmende heester heeft hartvormige bladeren en stengels ter dikte van een pink, die dicht bezet zijn met wratten of knobbels. Hij groeit het best in de warmte en komt veelvuldig in het wild voor. Men vermenigvuldigt dezen heester door stekken. De bloemen zijn klein en fijn. De stengels worden door de inlandsche medicijnhandelaren verkocht.
Ze zijn walgelijk bitter.
gebruikt bij:
351  Eetlust opwekkend middel 
547  Huiduitslag (venerische). 
532  Huiduitslag 
681  Koorts (terugkeerende) 
905  Nierbloeding 
1283  Venerische ziekte 
1402  wonden (wasschen, zuiveren en afsluiten van) 
1366  wonden 

item    Indon. naam    Latijnse naam    Naam in het boek    Familie   
45p    Brobos    Alysicarpus vaginalis (L.) DC.    Alysicarpus nummularifolius DC.    Fabaceae-Faboideae (Leguminosae,Papilionaceae)   
Beschrijving Een kruid met zeer krachtig wortelstelsel dat in rubbertuinen graag als bodembedekker wordt gebruikt. Het komt voor tot op 1000 m zeehoogte, zoowel op droog als op vochtig grazig terein. Het plant zich voort door zaad, dat het geheele jaar door wordt voortgebracht en het is een goed veevoeder.

item    Indon. naam    Latijnse naam    Naam in het boek    Familie   
46p    Canna (Indische wilde)    Canna indica L.    Canna orientalis Roscoe    Cannaceae   
Beschrijving Deze cannasoort, die zeer verbreid is in den Archipel, heeft puntige bladeren en kleine roode bloemen. Van de zwarte zaden maakt de bevolking wel kralen, die tot bidsnoeren worden geregen. De gecultiveerde soort met groote bloemen, die veel als sierplant in tuinen voorkomt, doch geen zaden voortbrengt, wordt aangeduid met den naam Italiaansche canna.

item    Indon. naam    Latijnse naam    Familie   
47p    Cassia    Cinnamomum burmannii (Nees) Blume    Lauraceae   
Beschrijving Deze middelmatig hooge boom komt in het hooggebergte verspreid voor. De donkergrijze bast geeft een scherpen kaneelgeur af en levert dan ook het product, dat als binnenlandsche kaneel wordt verkocht en onder den naam van cassiabast ook een belangrijk uitvoerproduct is. Het product, de eigenlijke kaneel, wordt kajoe manis of koelit manis genoemd, in het javaansch manis djangan. Niet te verwarren met zoethout dat kajoe manis tjina heet. Het hout is fijn van structuur en doet eenigszins denken aan perenhout. Ook aan den verschen bast is de kaneellucht duidelijk waar te nemen. De echte kaneel is afkomstig van Cinnamomum verum J. Presl (syn. C. zeylanicum Nees.) een boom die alleen inheemsch is op Ceylon, doch op ondernemingen ook in onzen Archipel wel wordt aangeplant.
gebruikt bij:
309  Dysenterie 
1218  Transpireermiddel 

item    Indon. naam    Latijnse naam    Naam in het boek    Familie   
48p    copal,damar minjak,pohon damar radja (molukkken)    Agathis dammara (Lamb.) Rich.    Agathis alba Foxw.    Araucuriacea   
Beschrijving Copal is de handelsnaam voor de hars, die gewonnen wordt uit de stammen van de boomen, die ,op het Maleische schiereiland damar minjak worden genoemd en in de Molukken met den naam pohon damar radja worden aangeduid. Het is de A. alba. Verwarend is het, dat wat in den handel damarhars wordt genoemd, niet het product is van dezen boom, doch hars van verschillende vertegenwoordigers van de familie der Dipterocarpaceae en wel voornamelijk Hopea- en Shorea-soorten, die veel in onzen Archipel voorkomen. In den handel spreekt men van gom copal, wat niet juist is. Gommen en harsen zijn totaal verschillende uitscheidingsproducten. Gommen lossen in water op, of wel vormen er een geleiachtige massa mede. Gom brandt niet, doch verkoolt en stinkt dan als brandende suiker. Harsen lossen niet op in water, doch wel in alcohol of in terpentijnolie. Ze branden met veel rook en geven daarbij aromatische geuren af. Copal geeft een vlam en brandt schoon op. Damar geeft geen vlam maar druipt af, zooals een pijp lak.

item    Indon. naam   
15s    Dage   
Beschrijving is een versnapering of toespijs, die bereid wordt uit verschillende oliehoudende zaden zooals katjang tanah, kemiri,koro,poetjoeng, widjen enz.

item    Indon. naam    Latijnse naam    Naam in het boek    Familie   
49p    Dadap    Erythrina subumbrans (Hassk.) Merr.    Erythrina lithosperma Miq.    Fabaceae-Faboideae (Leguminosae,Papilionaceae)   
Beschrijving Een zeer bekende boom die overal in den Archipel in het wild groeiend of verwilderd wordt aangetroffen. De inlanders gebruiken de dadop veel om er sirih en peper tegen op te leiden. Verder is hij algemeen in gebruik als schaduwboom in de koffietuinen waar hij tevens dienst doet als grondverbeteraar. In het wild wordt bijna uitsluitend de gestekelde variëteit aangetroffen die met den naam dadop doeri wordt aangeduid. De ongestekelde variëteit die door stekken wordt voortgeplant noemt men op
Java dadop serep of dadop serep.
gebruikt bij:
1  Aambeien of haemorrhoiden 
109  109  Bloedingen (inwendige) 
180  Buikziekte bij kinderen - tengevolge van Inwendige hitte 
204  Buikziekte bij volwassenen - Ontlasting met bloed en slijm 
206  Buikziekte bij volwassenen - Etterige afgang eventueel met bloed 
223  229  Buikziekten bij volwassenen - door ontstekingen der ingewanden 
285  Diarhee of buikloop In hevige mate en meestal een voorbode van leverziekte 
292  Diarhee of buikloop met bloed als gevolg van koorts in den buik 
311  324  Dysenterie 
630  641  Koorts 
876  Miskraam 
946  Ontstekingen (inwendige) 
1101  Spruw (Indische) 
1167  Storting na de bevalling 
1357  Witte vloed 

item    Indon. naam    Latijnse naam    Familie   
50p    Dalima    Punica granatum L.    Punicaceae   
Beschrijving Een heester die op Java alleen gecultiveerd voorkomt. Men onderscheidt naar de kleur der vruchten vier variëteiten n.l.
1e dalima poetih met witte bloemen, witte schil en witte zaadhuid. De wortelbast van deze variëteit wordt gebruikt tegen lintworm. Schil en bloemknoppen neemt men tegen buikziekte.
2e dalima itam met roode bloemen en donker paarse schil. Deze wordt gebruikt tegen dysenterie maar mag niet worden afgekookt aangezien de buikziekte dan zou verergeren.
3e dalima merah eveneens met roode bloemen doch met roode schil en donkeroode zaadhuid.
4e dalima wantah of dalima soesoen met dubbele roode bloemen die als sierplant wordt gekweekt. De schil is samentrekkend en kan als lichte thee getrokken als stopmiddel worden ingenomen.
De schil van alle vier variëteiten bevat stoffen die de maag in meerdere of mindere mate van streek brengen.
gebruikt bij:
162f  Algemeene opmerkingen en raadgevingen - bij buikziekten - 
202  Buikziekte bij volwassenen - Dunne afgang met bloed 
209  Buikziekte bij volwassenen - als gevolg van zwakke ingewanden 
306  329  334  Dysenterie 
781  Lintworm 
1155  Stopmiddel 

item    Indon. naam   
16s    Damar   
Beschrijving is de inlandsche naam voor allerlei harsen. Het woord beteekent in het javaansch licht en in het maleisch ook fakkel of toorts in verband met het gebruik dat men van die harsch maakte. Zie ook onder copal

item    Indon. naam    Latijnse naam    Naam in het boek    Familie   
51p    Daoen djinten    Plectranthus amboinicus (Lour.) Spreng.    Coleus amboinicus Lour.    Lamiaceae (Labiatae)   
Beschrijving Een kruid met houtachtige stengels, dat tot op 1000 m zeehoogte in tuinen wordt aangeplant. De vleezige bladeren, die oorzaak zijn, dat de plant ook met den naam daoen tebel wordt aangeduid, zijn zeer welriekend en worden gebruikt, om er het hoofdhaar en de kleederen onder het wasschen mede te bestrijken. Op Java heet de plant ook wel daoen koetjing. Deze plant bloeit zelden en wordt door stekken vermeerderd.
gebruikt bij:
144  Braken (tegen het) 
518  Hoofdpijn 
966  Opgezet gevoel 
1088  1098  Spruw (Indische) 
1120  Spruw in den mond 
1171  Stuipen 
1447  Zoogen 

item    Indon. naam    Latijnse naam    Naam in het boek    Familie   
52p    Daoen doedoek    Tadehagia triquetrum (L.) Ohashi    Desmodium triquetrum DC    Fabaceae-Faboideae (Leguminosae,Papilionaceae)   
Beschrijving Een halfheester, die op Java voorkomt tot op 1500 m zeehoogte op zonnig en niet te droog terein. Deze plant, dankt haar naam aan den eigenaardigen vorm der bladeren. De bladeren worden versch of in gedroogden staat inwendig gebruikt en ook wel uitwendig als tapel tegen lendenpijn. Het is niet raadzaam, deze bladeren lang achtereen te gebruiken, omdat het lichaam er dan te veel aan went en de uitwerking dan geringer is, zooals dat met vele Indische planten het geval is. De bladeren zoowel als de peultjes helpen niersteenen oplossen, waarom deze plant ook wel wordt aangeduid met den naam gempoor watoe of kedji beling. De voortteling geschiedt door middel van zaad.
gebruikt bij:
2  3  4  21  Aambeien of haemorrhoiden 
23  Aambeien(droge) 
753  Laxeermiddelen 
915  Niersteen. 

item    Indon. naam    Latijnse naam    Familie   
53p    daoen katoen    Sauropus androgynus (L.) Merr.    Euphorbiaceae   
Beschrijving Deze heester komt veel langs de wegen voor en als pager. De bladeren worden als groente verkocht. Te Batavia heeten ze op den pasar ook wel daoen kartoe.
gebruikt bij:
1435  Zog (middelen ter opwekking van het) 
1446  Zoogen 

item    Indon. naam    Latijnse naam    Naam in het boek    Familie   
54p    Daoen mangko    Polyscias cumingiana (C. Presl) Fern.-Vill.    Nothopanax pinnatum Miq.    Araliaceae   
Beschrijving Een pagerheester, die in de Molukken veel wordt aangetroffen. De jonge bladeren worden wel gegeten. De oudere worden gesneden, opgekookt en dan in de zon gedroogd en gebruikt, om er het haar mede te wasschen en het een aangenamen geur te geven. Ook zijn ze dienstig om de vieze zweetlucht te verbergen, waarom ze worden gebruikt, om er de oksels mede te wasschen.
gebruikt bij:
466  Haaruitval 

item    Indon. naam    Latijnse naam    Familie   
55p    Daoen oerat    Plantago major L.    Plantaginaceae   
Beschrijving Dit is de Hollandsche weegbree, groeit in Indië in het hooggebergte, maar is met eenige zorg ook wel aan de kust te kweeken. Dit eenvoudige plantje met vele goede eigenschappen heet in Midden-Java sangkoebah. Door de wortels te koken met klapperolie, krijgt men de minjak oerat, die heilzaam is bij verzwikkingen.
gebruikt bij:
14  Aambeien of haemorrhoiden 
125  Bloedvergiftiging 
183  Buikziekte bij kinderen - gevolg van spruw 
402  Galsteen 
760  Leverziekte 
792  Longziekte 
916  Niersteen. 
1001  Pijnstillend middel 
987  Puisten 
1008  Rheumatiek 
1034  1035  Schurft 
1125  Spruw in den mond 
1142  Steenpuisten 
1313  Verzwikking 
1365  wonden 

item    Indon. naam    Latijnse naam    Familie   
56p    Daoen poko    Mentha arvensis L.    Lamiaceae (Labiatae)   
Beschrijving Dit plantje is een vorm van de Europeesche akkermunt Mentha arvensis linn. en komt op Java voor tusschen 150 en 1200 m zeehoogte. In Europa wordt uit de bladeren van deze en andere soorten de pepermuntolie gedistilleerd. Minjak poko wordt in Indië niet gewonnen, maar is als pepermuntolie in alle apotheken verkrijgbaar.
gebruikt bij:
23  Aambeien(droge) 
34  Amandelen (opgezette) 
216  219  Buikziekte bij volwassenen - door kouvatten op de ingewanden 
193  Buikziekte bij volwassenen, - Dunne afgang 
244  Cholera 
251  Cholerine Hieronder verstaat men een lichte cholera 
413  Gassen 
450  Griep 
502  503  504  Hoest als gevolg van kouvatten 
1060  Slijm 
1181  Stijve nek 
1215  1220  Transpireermiddel 
1341  Windkoliek 

item    Indon. naam    Latijnse naam    Naam in het boek    Familie   
57p    Daoen pransman, daoen prasman    Ayapana triplinervis (Vahl ex Blume) R.M. King & H. Rob.    Eupatorium triplinerve Vahl.    Asteraceae (Compositae)   
Beschrijving Deze plant met onderaardsche uitloopers groeit tot op 1600 m zeehoogte en wordt veel op de erven aangeplant. De medicijnverkoopsters op de pasars hebben de bladeren geregeld in vooraad.
gebruikt bij:
683  Koorts (Tjilatjapsche) 
679  Koorts (koude) 
650  651  Koorts als gevolg van vallen, kneuzingen enz. 
625  Koorts 
849  Malaria 
1098  1099  Spruw (Indische) 
1334  Waterzucht 
1452  Zuur op de maag 

eerste pagina begin pagina volgende pagina begin vorige pagina einde vorige pagina laatste pagina