wonden

recept:1364 wonden

Daoen iler is uitstekend, om wonden te doen genezen. De blaadjes worden eerst goed gewasschen, tusschen de vingers gerold en gekneusd, zoodat het sap naar buiten komt en dat worden ze uitgespreid op de wond gelegd. Ze moeten driemaal daags worden ververscht.

recept:1365 wonden

Hetzelfde kan men ook bereiken, door daoen oerat te nemen en daarmede op gelijke wijze te handelen.

recept:1366 wonden

Bladmoes van bratawalibladeren, op wonden gelegd, doet deze genezen. Ze moeten tweemaal per dag worden vernieuwd en de wond moet gewasschen worden met het aftreksel van bratawalitakjes volgens recept 547.

recept:1367 wonden

Kajoe poetih olie is ook genezend voor wonden.

recept:1368 wonden

Een aftreksel van kajoe poetih bast, in compressen gebruikt, is zeer goed voor wonden, zelfs voor zeer leelijke, die daardoor vlug genezen.

recept:1369 wonden

wonden geneest men spoedig, door er poetjoengolie op te doen.

recept:1370 wonden

De vleezige inhoud van jonge pinangnoten is samentrekkend en werkt goed op wonden.

recept:1371 wonden

Bladmoes van zuring werkt genezend op wonden.

recept:1372 wonden

Moeilijk te genezen wonden worden door de Javanen behandeld met zalf, die ze bereiden uit bloeloek, dat zijn heel jonge klappers, die voor dit doel niet grooter mogen zijn dat een appel. Op welke wijze die zalf gemaakt wordt is in het Aanhangsel omschreven.

wonden (branderige en zwerende)

recept:1373 wonden (branderige en zwerende)

Op wonden, die erg vurig zijn, legt men gestampte bladeren van bajem doeri. Dit middel werkt verkoelend.

recept:1374 wonden (branderige en zwerende)

Op zwerende wonden legt men uitgekouwde stukjes bast van gelam. Ze worden daardoor gezuiverd en genezen spoediger.

recept:1375 wonden (branderige en zwerende)

Diepe en zwerende wonden geneest men met een aftreksel van trenggoeliwortel. Een paar ons hiervan kookt men in een petroleumblik water en verkookt dit tot drie kwart. De wonden worden daarmede gewasschen en gecomprest.

recept:1376 wonden (branderige en zwerende)

Zwerende wonden worden met succes gepapt met een mengsel van gewone gele waschzeep en goela aren.

recept:1377 wonden (branderige en zwerende)

De bladeren van sosor bebek hebben bij uitwendig gebruik op wonden een heilzame uitwerking. Het bladmoes werkt verkoelend op zwerende wonden.
Wonden, die reeds etteren, moeten gepapt worden met wittebrood, dat in frisch koud water geweekt is en, nadat het overtollige water er uitgedrukt is, met een linnen verbandje op de wond worden bevestigd. Zoon verband moet tweemaaldaags worden vernieuwd.

wonden (jeukerige)

recept:1378 wonden (jeukerige)

Bij jeukerige wonden doen sirihbiaden ook goeden dienst.
Ze worden boven het vuur verflenst, met wat klapperolie bestreken, tusschen de vingers gerold, een weinig gekneusd en om de wond heen gelegd.

recept:1379 wonden (jeukerige)

Jeukende wonden behandelt men met asem kawak olie.

recept:1380 wonden (jeukerige)

Op jeukende wonden zijn geraniumbladeren ook goed.

recept:1381 wonden (jeukerige)

Ook de gekneusde bladeren van ketela zijn goed op jeukerige wonden.

wonden van de huid

recept:1382 wonden van de huid

Voor wonden, die niet diep zijn, dus huidwonden, is widara oepas goed. Men snijdt dunne plakjes van den wortel en legt die op de open wond, na deze eerst goed gereinigd te hebben.
De Javanen gebruiken voor deze reiniging graag een aftreksel van patjevruchten, patiebast of patiewortel.
Schramwonden geneest men ook spoedig, door er, nadat de wond gezuiverd is, moes van dahliabladeren op te doen.
Schramwonden, waarbij alleen de huid licht beschadigd is, wascht men zorgvuldig af met sublimaat en plakt er dan een stukje eivlies op, dat men er op laat zitten, tot de wond geheel genezen is. Het valt er dat meestal van zelf af.

recept:1383 wonden van de huid

Een uitstekend middel tegen wonden, veroorzaakt door giftige en bijtende vochten van dieren en planten, kan men bereiden uit djarak iri pitten. De olie wordt er uitgeperst, of uitgetrokken, vermengd met zwavelpoeder, witte was, een afkooksel van kajoe setjang en enkele druppels terpentijnolie.
Men mengt dit tot een zalfje en smeert dat op de wond, die daardoor snel zal genezen.
Dit middel is bijvoorbeeld te gebruiken, wanneer de huid in aanraking is gekomen met urine van badjings. De urine van die dieren is zoo scherp, dat de dieren de klappers, die ze willen aanvreten, eerst met urine bevochtigen, waardoor de harde klapperdop week wordt. Badjings zijn zenuwachtige diertjes, die bij de minste aanleiding urine lozen. Kinderen die gaarne met deze dieren spelen, loopen daardoor voortdurend gevaar.
Plantensappen, die zulke gevaarlijke wonden maken, zijn bijvoorbeeld getah ingas, getah kajoe oerip, getah djamboe moniet en de getah van de gekleurde sirih, die als sierplant wordt gekweekt.
Kleine snijwondjes kan men na uitwassching en zoodra het hevigste bloeden heeft opgehouden, afdekken met een stukje eivlies, waardoor ze spoedig genezen.

recept:1384 wonden van de huid

Kleine snijwonden geneest men gemakkelijk door er getah van patikan kebo op te doen.

recept:1385 wonden van de huid

Ook geneest men snijwonden, met er daoen gagan op te leggen.

wonden (kap-)

recept:1386 wonden (kap-)

Kapwonden geneest met, door er getah gebang op te smeren.

recept:1387 wonden (kap-)

Eveneens met de getah van sangkal toelang en wel de soort met donkergroene bladeren.

wonden (moeilijk te genezen)

recept:1387a wonden (moeilijk te genezen)

wonden (stinkende)

recept:1388 wonden (stinkende)

Deze moeten gecomprest worden met geraspte djae wortel.

recept:1389 wonden (stinkende)

Op zulke wonden gebruikt men ook naast andere medicijn de geurige wortels van tegari.

wonden bij het vee

recept:1390 wonden bij het vee

Men smeert er bladmoes van madja met sirihkalk vermengd op en sluit ze dat met getah gondang af tegen besmetting door vliegen.

recept:1391 wonden bij het vee

wonden bij het vee, die door vliegenlarven geinfecteerd zijn zuivert men met geraspte gadoengwortel.

wonden (verzachten en opdrogen van)

recept:1392 wonden (verzachten en opdrogen van)

Ter opdroging van wonden gebruikt men de kleine vruchtdragende twijgjes van sidawajah, die er uit zien als bloemen.
Deze worden, als ze droog zijn, gebrand en fijn gemaakt en dit poeder op de wonden gestrooid.

recept:1393 wonden (verzachten en opdrogen van)

Ter verzachting van wonden gebruikt men kemiri olie.

recept:1394 wonden (verzachten en opdrogen van)

Verflenste lombokbladeren zijn ook zeer dienstig ter verzachting van wonden.

recept:1395 wonden (verzachten en opdrogen van)

wonden heelt en verzacht men voorts, door er olijfolie op te doen, waarin de bloembladeren van een kerklelie langen tijd hebben getrokken, totdat ze vrijwel geheel zijn opgebost.

recept:1396 wonden (verzachten en opdrogen van)

Branderige wonden verkoelt men met raspsel van rauwe kentang djawa.

recept:1397 wonden (verzachten en opdrogen van)

Branderige wonden kan men ook verzachten met agar-agar.
Men kookt daartoe enkele stukjes, door ze met koud water op te zetten en maakt er na afkoeling compressen van.

recept:1398 wonden (verzachten en opdrogen van)

Om gloeierige wonden te verkoelen, doet men er bladmoes van tapak liman op.

wonden aan den voet

recept:1399 wonden aan den voet

wonden aan de voeten verzacht en geneest men met een papje van gestampte knoflook en olijfolie.

recept:1400 wonden aan den voet

Aan de voeten en beenen krijgt men vaak ondiepe huidwonden, die ontstaan, doordat het vel, dat als een blaar gezwollen is, inscheurt. Het vocht, dat dat naar buiten treedt, is zeer jeukerig en veroorzaakt op andere plaatsen van de huid nieuwe blaren en wonden. Men geneest ze door een zalfje van koenir, nadat de aangetaste plekken eerst gereinigd zijn met aftreksel van trenggoeli-wortel (zie recept nummer 984).
Na de reiniging worden de wondjes een voor een goed drooggemaakt en dan de zalf er op gebracht.
Men neemt daartoe een stuk koenir van een vinger lang en stampt dat zoo fijn mogelijk. Dit brengt men met asem kawak zoo veel als een duivenei en verkrijgt zoo een zalfje van de goede consistentie.
Zij, die last hebben van deze kwaal, zullen goed doen, elken ochtend op de nuchtere maag temoe lawak thee met asem te drinken, om het bloed te zuiveren.

wonden (wasschen, zuiveren en afsluiten van)

recept:1401 wonden (wasschen, zuiveren en afsluiten van)

Het zal als regel noodig zijn, de wonden eerst te wasschen. of te zuiveren, alvorens de heelende medicijn er op te brengen.
Een goed waschmiddel hiervoor is een aftreksel van sirihbladeren met tawas. Door het koken worden de bladeren voldoende gedesinfecteerd. Wil men ze rauw gebruiken, wat ook mogelijk is, dat dienen ze eerst met carbol of sublimaat schoon gemaakt te worden. Met warm water gekneusd, werken ze genezend op de wonden.

recept:1402 wonden (wasschen, zuiveren en afsluiten van)

Een goed middel, om wonden te wasschen, is een aftreksel van bratawalitakjes. Twee a drie stuks zet men met een flesch water op en laat dit tot de helft verkoken. Het vocht kan ook in compressen worden gebruikt.

recept:1403 wonden (wasschen, zuiveren en afsluiten van)

Het hart van den kedebok of schijnstam van pisang batoe, dat den vorm heeft van een groote waskaars, is, fijngemaakt, geschikt om wonden te zuiveren.

recept:1404 wonden (wasschen, zuiveren en afsluiten van)

wonden zuivert men voorts, door ze te wasschen met schoon water, waarin asch van selasihtakjes is gedaan.

recept:1405 wonden (wasschen, zuiveren en afsluiten van)

Ook zuivere Java-thee is geschikt, om wonden te wasschen.
Men zeeft de thee, als deze gereed is, of wel men doet de theebladen van te voren in een zakje van gaas en laat ze zoo trekken.

recept:1406 wonden (wasschen, zuiveren en afsluiten van)

Een goed waschmiddel voor wonden is voorts een aftreksel van lenglengan bladeren.

recept:1407 wonden (wasschen, zuiveren en afsluiten van)

Om open wonden, wanneer die gezuiverd zijn, af te sluiten tegen stof en vliegen doet men er getah gondang op.

recept:1408 wonden (wasschen, zuiveren en afsluiten van)

Voor dit afsluiten kan ook getah lo dienen. Deze getah heeft een desinfecteerende werking.

recept:1409 wonden (wasschen, zuiveren en afsluiten van)

Diepe wonden worden eerst goed gereinigd met een aftreksel van trenggoeliwortel (zie recept nummer 984) en genezen dan spoedig, wanneer men er een besaranblad op legt. Dit wordt daartoe boven een vuur even verflenst, dat met wat klapperolie bestreken en vervolgens tusschen de vingers een weinig gekneusd en dat uitgespreid op de wond gelegd.

Wormen

recept:1410 Wormen

De hoekige woedanizaden worden met succes tegen ingewandswormen ingenomen. Voor kinderen zijn drie of vier zaden van rijpe vruchten genoeg. Op de pasars verkoopt men gedroogde vruchten, die door de
Chineezen ook wel in hun geheel worden genuttigd. Beter is het echter, alleen de zaden in te nemen. Rijpe zaden zijn niet zoo sterk, maar daarom veiliger, want een te groote dosis heeft nadeelige gevolgen.
Zijn onverhoopt geen vruchten of zaden te bekomen, dat kan men ook den wortel afkoken. Een stuk van twee vingers lang wordt met twee kopjes water en wat goela djawa opgezet en tot op de helft verkookt. Dit middel wordt op de nuchtere maag ingenomen. Eenig purgeermiddel is daarbij verder niet noodig.

recept:1411 Wormen

Rasp een stuk temoe giringwortel zoo lang als een vinger, doe daar een half theekopje water bij, pers het vocht uit door een doekje, laat dit vocht nog twee uur trekken en neem het op de nuchtere maag in.

recept:1412 Wormen

Twee groote lepels moengsi arab worden in een zakje gebonden en opgezet met twee koppen water. Men laat dit tot de helft verkoken, doet er tegen het einde wat goela djawa in en drinkt het op de nuchtere maag. Daags daarna purgeert men met castorolie.
Het is niet wenschelijk, dit middel in den Oost-moesson toe te passen.
Te groote dosis veroorzaakt onpasselijkheid, duizeligheid en koorts.

recept:1413 Wormen

Voor kinderen is de kemadejan, die op dalima poetih te vinden is, een goed middel. Men geeft deze blaadjes gestampt met wat zout en water in.
Verder kan men ze met een klein stukje temoe giring en wat zout in een splitglas water opzetten, aan de kook brengen en tot op de helft laten verkoken, waarna het gefiltreerde vocht wordt ingegeven.

recept:1414 Wormen

Ook het eten van patjevruchten is bevorderlijk, om wormen uit te drijven.

recept:1415 Wormen

Tegen wormen neemt men ook het slijmerige merg van lidah boewaja bladeren in met goela djawa.

recept:1416 Wormen

Door het gebruik van gagan thee worden de ingewandswormen ook uitgedreven.

recept:1417 Wormen

Men verdrijft ze ook met de zaadbollen van legoendi.

recept:1418 Wormen

Kinderen geeft men tegen spoelwormen de fijn gewreven bittere witte kernen van klengkengzaden.

recept:1419 Wormen

Bij kleine kinderen helpt ook geraspte rauwe wortel, die met wat zout en klappermelk wordt ingegeven.

Wratten

recept:1420 Wratten

Door getah uit den papajastam op de wratten te smeren en dit eenige keeren te herhalen, zullen ze afvallen. Bij zeer hardnekkige wratten bindt men een stukje papajabast er op en laat dat een etmaal zitten.

recept:1421 Wratten

hetzelfde resultaat bereikt men, met enkele malen een druppel getah van sangkal toelang op de wrat te doen. Let wel, deze getah is zeer giftig en alleen bestemd voor uitwendig gebruik en mag niet in aanraking komen met open wondjes.

Zenuwachtige kinderen

recept:1422 Zenuwachtige kinderen

Men wassche ze geregeld met een aftreksel van sangket, dat een kalmeerende werking uitoefent.

recept:1423 Zenuwachtige kinderen

Kinderen, die zenuwachtig huilen en niet tot bedaren zijn te brengen, geve men een afwassching met water, waarin een aftreksel van lenglengan bladeren gedaan is.

Zenuwachtigheid

recept:1424 Zenuwachtigheid

Gejaagde en driftige personen kalmeeren door het gebruik van postelein. Het sap uit de steeltjes en blaadjes is het meest werkzaam.
Deze groente moet daarom met zeer weinig water worden opgezet en niet worden afgegoten. Bij oudere plantjes treft men vaak zaad aan. Dat dient eerst zorgvuldig te worden verwijderd.

recept:1425 Zenuwachtigheid

Een uitstekende calmans is. het lichaam te wasschen met water, waarin gekneusde daoen lampes gedaan zijn.

recept:1426 Zenuwachtigheid

Kemangizaden werken verkoelend en kalmeerend voor zenuwachtige menschen. Ze worden behandeld zooals de bekende selasih en bij voorkeur onder toevoeging van stroop ingenomen. Twee keer per dag een theelepeltje vol is genoeg.
Het verdient aanbeveling, ze telkens voor het gebruik versch te bereiden.

recept:1427 Zenuwachtigheid

Het wasschen met water, waarin lenglengan bladeren gekneusd zijn, is zeer heilzaam ter kalmeering.

recept:1428 Zenuwachtigheid

Tegen zenuwachtigheid van vrouwen na de bevalling geeft men wasschingen met sangketbladeren.

recept:1429 Zenuwachtigheid

Kembang pala, in een doekje tusschen het lijfgoed in de kast gelegd. heeft een kalmeerenden invloed op dengene, die dit goed draagt.
Het wordt daarom voor zenuwachtige menschen aanbevolen.

Zenuwhoofdpijn

recept:1430 Zenuwhoofdpijn

Deze geneest men, door het hoofd nat te houden met water, waarin een handvol lenglengan blaadjes, gekneusd, een tijdje zijn afgetrokken.

recept:1431 Zenuwhoofdpijn

Natte omslagen met gekneusde lenglengan bladeren op het hoofd zullen in vrijwel alle gevallen helpen.

recept:1432 Zenuwhoofdpijn

Bij zware zenuwhoofdpijn gebruikt men bovendien een hoofdkussen, gevuld met gedroogde sangketbladeren vermengd met daoen lampes.

recept:1433 Zenuwhoofdpijn

Kangkoeng bladeren als groente eten, is ook een goed middel.
Men kan ook een handvol van deze bladeren stampen met wat zout; voorts wat water er bij doen en dit vocht, als het door een doekje is uitgeperst, uitdrinken.

Zenuwtoevallen

recept:1434 Zenuwtoevallen

Het beste middel is wel sangket. Het lichaam wordt gewasschen met koud water, waarin zulke bladeren gekneusd zijn. Het hoofd wordt nat gehouden met compressen van sangketbladeren en dagelijks Wordt een paitglaasje vol met aftreksel van sangketbladeren uitgedronken.
Men maakt daartoe twee takjes van een vinger lang fijn, doet er een paitglaasje water en wat zout bij, perst het zacht door een doekje en drinkt dat op de nuchtere maag.
Sommige kunnen dit middel inwendig niet goed verdragen.
Ze krijgen dan puistjes in den mond In dat geval moeten de bladeren uitsluitend uitwendig gebruikt worden.

Zog (middelen ter opwekking van het)

recept:1435 Zog (middelen ter opwekking van het)

Aan kraamvrouwen geve men sajoer katoen. Deze is verkoelend en bloedzuiverend en zet het zog aan.

recept:1436 Zog (middelen ter opwekking van het)

Het gebruik van bajem als groente is hiervoor ook zeer goed.

recept:1437 Zog (middelen ter opwekking van het)

Met succes kan de zoogende vrouw ook de rauwe kernen van saranganvruchten, gestampt of geraspt met water, eten.

recept:1438 Zog (middelen ter opwekking van het)

Remboeloengmeel is een uitstekend voedsel voor de zoogende vrouw.
Het moet dan bij voorkeur als volgt worden gebruikt.
Neem acht groote, doch niet te dikke schijfjes temoe lawak, zet die met een halve plak goea djawa in twee splitglazen water op en verkook het tot de helft. Het vocht wordt door een doekje gefiltreerd. Neem nu een afgestreken dessertlepel remboeloengmeel, meng die voorzichtig met koud water, zonder dat het meel klontert en doe er dan het warme aftreksel van temoe lawak bij. Het middel moet lauw, of nog beter koud worden gebruikt, Zelfs bij kraamvrouwen, waarbij totaal geen zog opgewekt kon worden, heeft dit middel geholpen.
Voor het kind heeft het de voordeelen, dat het zog niet te zwaar wordt en het dikwijls voorkomende braken wordt voorkomen. Het kind gedijt goed en zal er gezond uitzien, terwijl de ontlasting van de baby normaal is.
Ook voor de zoogende vrouw is dit middel uitstekend. Het is smakelijk, staat niet gauw tegen, is verkoelend en door de temoe lawak ook nog zuiverend.

recept:1439 Zog (middelen ter opwekking van het)

Wanneer remboeloengmeel niet te krijgen is, kan eventueel ook sago gebruikt worden.

recept:1440 Zog (middelen ter opwekking van het)

Kanarizaden eten is ook een uitstekend middel, om de zogafscheiding te bevorderen. Zoogenaamde kanarizadenmelk wordt trouwens ook rechtstreeks als voedsel aan zuigelingen toegediend. Betreffende dit middel is een brochure van de hand van Dr. Boorsma in den handel.

recept:1441 Zog (middelen ter opwekking van het)

Als de zoogende vrouw ketapangpitten eet, wordt er verbazend veel zog opgewekt. Ze worden, gestampt met arowrootpap en suiker gegeten.

recept:1442 Zog (middelen ter opwekking van het)

Katjang pandjang, als groente gebruikt, is zeer dienstig om het zog aan te zetten.
Amandelmelk en orgeadestroop bevorderen de zogafscheiding.

recept:1443 Zog (middelen ter opwekking van het)

Erwten, boonen en djagoeng werken zogopwekkend en zijn zeer goed voor het beendergestel van den zuigeling.

recept:1444 Zog (middelen ter opwekking van het)

Ook visch, kreeft en garnalen wekken het zog op, maar kunnen oorzaak zijn, dat de baby dikwijls overgeeft. Dit is te verhinderen door er gember, kemangi, koriander, asem of citroen bij te gebruiken.

recept:1445 Zog (middelen ter opwekking van het)

Is door een of andere oorzaak de zogproductie plotseling opgehouden, of belangrijk verminderd, dan neemt men een handvol daoen deres. Stamp die met een portglas water en drink het vocht, nadat het gefiltreerd is op de nuchtere maag.
Gedroogd blad kan ook dienen, maar dan moet men een flinke handvol nemen, met een splitglas water opzetten, tot de helft verkoken en dit aftreksel drinken.

Zoogen

recept:1446 Zoogen

Een juiste voedingsregel voor de zoogende moeder is de volgende:
Des morgens na het opstaan een kop koffie met een geklutst ei. Als ontbijt een flink bord gort met melk en goela djawa. Een uurtje later een zeer zacht gekookt ei met een sneedje brood of een beschuit. Tegen tien uur een advocaatje met weinig brandewijn er in. Als middagmaal rijst met veel sajoer bajem (de bajem in sterke, doch niet te vette bouillon gekookt); daarbij een spiegelei, kippenfrikkadel, biefstuk, ajem panggang of kip op andere wijze bereid. Om vier uur sagopap met melk gekookt, of sago ambon met goela aren. Om zes uur een glas melk met wat aer blanda. Het avondeten moet bestaan uit een bord krachtige soep, flink gebonden met vermicelli, macaroni, rijst of ei.
In plaats van sajoer bajem kan bij de rijsttafel ook daoen katoen, djontoeng pisang, pisang batoe, pisang kepok, lembajoeng, gestoofde rijpe koroboonen, jonge bloestroevruchten, laboe aer, laboe merah of sawi poetih gebruiken.
Ook in de meelspijzen kan veel variatie worden gebracht, door bijvoorbeeld griesmeel, macaroni, vermicelli of maizena te kiezen.
Hoofdzaak is, dat de zoogende vrouw veel meelkost eet, die met melk en eieren is klaar gemaakt en veel groente gebruikt.
Om den dorst te lesschen, moet de vrouw zoowel overdag als des nachts gortwater drinken, of nog beter remboeloengwater.
De spijzen en dranken voor de zoogende vrouw moeten niet te warm worden gebruikt; dat is nadeelig.
Om den geregelden afgang te bevorderen, moet de zoogende vrouw zoete en gestoofde vruchten eten.
Als de zuigeling last heeft van een opgezette maag of buik, moet de zoogster voor het naar bed gaan een glaasje anisette drinken.

recept:1447 Zoogen

Wanneer zoogende vrouwen menstruatie krijgen, moeten ze bij hun maaltijden kemangiblaadjes gebruiken, of wel daoen djintenblaadjes kauwen en het sap inslikken. Dit middel werkt kalmeerend en zuiverend op het zog, zoodat het kind er geen last van ondervindt.

recept:1448 Zoogen

Heeft de moeder last van overvloedig zog en moet het kind worden gespeend, dan maakt men bladeren van katjang pandjang fijn, mengt daar twaalf gram aluinpoeder onder en smeert er twee maal per dag de borsten mede in (niet de tepels). Het zog zal door deze behandeling opdrogen.

recept:1449 Zoogen

Door veel ketjipir te eten, vermengd men temoe ireng, voorkomt de kraamvrouw dat venerische besmetting op het kind overgaat.
eerste pagina begin pagina volgende pagina begin vorige pagina einde vorige pagina laatste pagina