Hartkwaal

recept:480 Hartkwaal

Trage werking van het hart met stremming in den bloedsomloop en als gevolg gezwollen handen en voeten geneest men door het gebruik van semboengbladeren.
Zet drie groote bladeren of een handvol jonge topblaadjes met twee splitglazen water op en verkook dit tot op de helft.

recept:481 Hartkwaal

Een ander middel is het eten van veel rijpe madja vruchten.

Hartzwakte

recept:482 Hartzwakte

Deze bestrijdt men door het drinken van thee, getrokken van citroenbloemen.

recept:483 Hartzwakte

Bij hevige malaria aanvallen, cholera en griep wordt de hartwerking opgewekt door het gebruik van semboeng thee.

Heeschheid

recept:484 Heeschheid

Sirihstroop drinken is een probaat middel. Neem daartoe een kwart pond sirihbladeren en kook die een half uur lang met een wijnflesch water, zeef het door een doek en doe er een half pond kandijsuiker bij.
Kook alles tezamen tot het een dikke stroop wordt. De flesch, waarin de warme stroop wordt gegoten, mag niet worden gesloten voor de stroop is afgekoeld, anders treedt gisting op.

recept:485 Heeschheid

Een handvol randoebladeren, goed fijngestampt en door een doekje geperst met goela aren er bij wordt, wanneer het eenigen tijd in den dauw heeft gestaan, met succes tegen heeschheid en hoest ingenomen.

recept:486 Heeschheid

Bidara oepas eten is ook heel goed. Een knol ter grootte van een eendenei is de dagelijksche dosis, die in kleine stukjes wordt opgegeten.

recept:487 Heeschheid

Een stukje gambir met twee splitglazen water opzetten en tot op de helft verkoken. Met dit vocht gorgelt men en slikt er nu en dan wat van in. (om de stoppende werking van gambir te neutraliseeren, voor wie dit noodig hebben ete men gestoofde pruimen met bessensap of met goela aren klaargemaakt.

recept:488 Heeschheid

Om heeschheid bij het zingen en spreken te voorkomen, kauwt men stukjes gambir bij wijze van drop.
Verkook een paar gedroogde vijgen met wat rozijnen in twee kopjes slappe thee tot op de helft en zeef het vocht door een doekje. Kluts er een eierdooier doorheen en drink daarvan des avonds voor het naar bed gaan en des morgens op de nuchtere maag.
Al deze opgenoemde middelen helpen natuurlijk alleen, wanneer het praten zooveel mogelijk wordt vermeden.

recept:489 Heeschheid

De hals moet bedekt worden met een wollen lap, waarop een zalfje van was met tjengkeh en pala is gesmeerd. poelasari. Pak dat met een klontje suiker in een pisangblad en stoom het een kwartier lang. Daarna wordt alles door een doekje gezeefd en het kind voor het slapen gaan ingegeven.

Herstellenden

Een goede drank voor herstellende zieken kan men zelf maken, door gedroogde vijgen gedurende veertien dagen in goede portwijn te laten trekken. Van dezen wijn kan men twee maal daags een portglas vol drinken.

recept:490 Herstellenden

Het is goed, herstellenden te laten baden in water, waarin legoendibladeren zijn getrokken.

Hik

Een zeer eenvoudig middel, waaraan men zeker niet zou gelooven, wanneer niet gebleken was, dat het bijna steeds helpt, is het volgende: zet een mes in een groot glas water en drink dit achter elkaar met kleine teugjes leeg, zonder het mes er uit te nemen. Wanneer men zijn aandacht voldoende op deze bezigheid concentreert, is de hik verdwenen, wanneer men het ledige glas wegzet.

Hitte (inwendige)

recept:491 Hitte (inwendige)

Een verkoelend middel, om de hitte uit het lichaam te drijven, is patikan tjina. Men kookt enkelen plantjes met wortel en al met water op tot de helft verdampt is, en drinkt dit aftreksel overdag.

recept:492 Hitte (inwendige)

Een ander goed middel is daoen kremah mits versch geplukt.

recept:493 Hitte (inwendige)

De Javanen gebruiken het vooral als tapel op den buik, doch ook wel als aftreksel om in te nemen, gekookt met een paar anijszaadjes en wat kajoe poelasari.

hoest

recept:494 hoest

Tegen hoest is het slijmerige merg uit de lidah boewaja bladeren uitstekend. Voor het naar bed gaan en des morgens bij het opstaan neme men een dessertlepel hiervan, vermengd met stroop.
Voor kinderen is een theelepel voldoende.

recept:495 hoest

Bij hevige hoestbuien zijn de topblaadjes (toepoes) van waroe lengis met kandijklontjes gekookt zeer verzachtend. Ze lossen ook het slijm op.

recept:496 hoest

Het binnenste van de pare weloet vruchten wordt met een paar korrels adas manis en wat klontjes zonder toevoeging van water, gekookt tot een soort stroop, en zoo ingenomen.

recept:497 hoest

Rasp de knol van widara oepas. Honderd gram hiervan met een zelfde hoeveelheid kandijstroop wordt goed gemengd en dan door een doekje geperst. Dit vocht wordt zoo rauw gebruikt. Men kan het ook koken en eventueel bewaren, maar dan is het niet zoo werkzaam.

recept:498 hoest

Een goed hoestdrankje maakt men door bladeren van koetjing in water te koken met een stukje kajoe manis tjina, wat ketoembar en een weinig goela aren.

recept:499 hoest

Een ander middel is per dag drie patje vruchten te eten. Deze worden door een doekje uitgeperst en naar smaak met goela aren of kandijsuiker zoet gemaakt.
Voor hoestmiddeltjes mag nooit goela teboe of goela kelapa worden gebruikt. Deze veroorzaken keelkriebeling, wat met goela aren niet het geval is. Uiterlijk gelijken deze suikersoorten veel op elkaar, maar de smaak is, naar men zal bemerken, zeer verschillend.

recept:500 hoest

Neem een handvol waroe bladeren, een klontje suiker, een vingerlengte zoethout, negen anijszaadjes, een halve vingerlengte kajoe poelasari en een dessertlepel kamille uit de apotheek. Zet dit met twee glazen water op, verkook het tot de helft, zeef het vocht en drink dat achter elkaar uit voor het naar bed gaan.

recept:501 hoest

Wanneer men in het hooggebergte hoest, gebruikt men daartegen bij voorkeur de medicijn, die daar groeit n.l. kajoe angin.
Een handjevol hiervan wordt met vijf anijszaadjes, een stukje zoethout, wat klontjes suiker en een handvol pegagan bladeren met twee splitglazen water opgezet, tot op de helft verkookt en bij kleine hoeveelheden ingenomen.

Hoest als gevolg van kouvatten

recept:502 Hoest als gevolg van kouvatten

Gebruik thee, getrokken van poko blaadjes met klontjessuiker r.

recept:503 Hoest als gevolg van kouvatten

Ook tang kwe, gekookt met poko blaadjes, is een goed middel tegen dezen hoest.

recept:504 Hoest als gevolg van kouvatten

Is deze hoest door verwaarloozing chronisch geworden, dan helpt het volgende recept: een dessertlepel gedroogde poko blaadjes, een stukje kajoe manis tjina ter lengte van een halven vinger en een paar korrels adas manis worden met twee theekopjes water opgezet, tot op de helft verkookt, door een doekje gefiltreerd en daarvan wordt drie maal daags ingenomen.

recept:505 Hoest als gevolg van kouvatten

Een goed uitwendig middel, dat zoowel bij jong als bij oud is toe te passen, bestaat uit het volgende: wrijf borst en rug goed in met het sap van djeroek nipis, sirihkalk en een weinig kajoe poetih olie. Om den hals gedurende den nacht bovendien een Priessnitz-verband.
Voor volwassenen is flink afwrijven van borst en rug vaak al voldoende.

Hoest bij kinderen

recept:506 Hoest bij kinderen

Neem een handvol daoen saga, blaadjes en steeltjes, een rood berguitje, drie korrels adas manis en een klein stukje kajoe

recept:507 Hoest bij kinderen

Een ander middel, vooral bij kleine kinderen toe te passen, is stroop bereid uit de roodbruine bloemen van de zure blimbing woeloeh.
Neem daartoe een handvol bloemen, een paar korrels adas manis en suiker naar smaak met een half paitglaasje water.
Doe dit in een puddingvorm, die goed gesloten kan worden en laat het een paar uur stoomen. Door een doekje gezeefd, kan het des morgens op de nuchtere maag en des avonds voor het naar bed gaan worden ingegeven.

recept:508 Hoest bij kinderen

Een aftreksel van semanggi goenoeng blaadjes is een uitstekend middel tegen den hoest en tevens dienstig, om het slijm op te lossen.

recept:509 Hoest bij kinderen

De vruchtjes van djati blanda zijn slijmoplossend en worden ook bij hoest met succes ingenomen, als ze rijp en zwart zijn.

recept:510 Hoest bij kinderen

Wanneer kinderen hoesten, vaak verkouden zijn en last hebben van slijm, make men het volgende drankje klaar: eierschalen worden zorgvuldig van het vlies ontdaan, goed gedroogd (liefst in de zon) en gestampt.
Een kwart liter goeden wijnazijn laat men met twee lepels rozijnen en drie gedroogde vijgen veertien dagen lang in een gesloten stopflesch in de zon trekken, waarna het drankje gefiltreerd wordt.
Men neemt een theelepeltje van dezen azijn, een theelepel van de gestampte eierschalen, een geklutsten eierdooier en een theelepel honig, mengt deze goed en geef dat den kinderen in twee gedeelten met een uur tusschenruimte in voor het naar bed gaan.

Hoest (droge)

recept:511 Hoest (droge)

Ben best middel is, thee te drinken getrokken van patikan tjina.

recept:512 Hoest (droge)

Twee ons asembladeren en twee ons saga bladeren met een stukje kajoe manis tjina met drie splitglazen water opzetten en tot op twee derde verkoken. Men drinke dit overdag als men dorst heeft en vermijde het gebruik van gewoon drinkwater.

recept:513 Hoest (droge)

Lobak maakt drogen hoest los, Zijn de lobaks groot, dan zijn vier stuks voor een kind van vijf jaar genoeg; voor volwassenen acht van deze groote lobaks.
Ze worden des avonds geraspt en met gestampte klontjes gedurende den nacht in den dauw gezet. Den volgenden morgen wringt men het vocht er uit door een fijn doekje en drinkt dat op de nuchtere maag. Dit middel helpt goed en werkt vlug.
De smaak van het drankje is niet onaangenaam, doch de geur is minder prettig.

recept:514 Hoest (droge)

Ben ander goed middel is een aftreksel van emboen blaadjes met zoethout en klontjessuiker. Dit wordt op de nuchtere maag ingenomen.

recept:515 Hoest (droge)

Stamp kentjoerwortel goed fijn, pers het vocht er uit en geef hiervan een theelepel daags aan kinderen, die drogen hoest hebben. Na twee dagen zal men reeds beterschap bemerken. Dit middel zal in vele gevallen kinkhoest voorkomen.

recept:516 Hoest (droge)

Om de kriebeling in de keel weg te krijgen en daardoor de neiging tot hoesten te verminderen, kan men wat kapoelaga in den mond nemen en daarop kauwen. Dit middel geeft tevens een welriekenden adem.

recept:517 Hoest (droge)

Een ander middel is, een handvol daoen gagan op te koken met wat klontjes en het aftreksel te drinken.

Hoofdpijn

Hoofdpijn kan verschillende oorzaken hebben. In vele gevallen is het zwakte. De minste aanleiding, zooals een weinig tocht, veroorzaakt hoofdpijn. Ook wanneer men zich wat drukker heeft gemaakt dan gewoonlijk. er is dan geen beter middel, dan behoorlijk rust nemen en het lichaam goed voeden.
Voortdurende hoofdpijn in het achterhoofd wijst veelal op zieke nieren.
Laat in dat geval uw urine onderzoeken en zie verder bij de recepten voor nierlijders. Een veel voorkomend verschijnsel is het optreden van hoofdpijn na het gebruik van sterke Java thee en in het algemeen van thee, die, in plaats van getrokken, gekookt is.
Bij vrouwen is de oorzaak vaak te zoeken in een verzakking van de baarmoeder of een kanteling van dit orgaan.
Ook kan de oorzaak gelegen zijn in het nuttigen van moeilijk te verteren spijzen. Dit kan veelal voorkomen worden door betere en meer doelmatige toebereiding, waaronder ook verstaan moet worden het goed hakken, snijden en kauwen.
Wanneer de maag namelijk spijzen te verteren krijgt, die zij niet kan verdragen, treedt vaak hoofdpijn op. Dit is zeer individueel. De een kan geen garnalen, kreeft of zeevisch eten, een ander geen varkensvleesch of vet en een derde krijgt het, na weer andere spijzen te hebben genuttigd.
Wanneer men hier een weinig acht op slaat, zijn zulke spijzen het best te vermijden.
Is slechte spijsvertering de oorzaak, dat men aan hoofdpijn lijdt, dan moet in de eerste plaats de kwaal zelf bestreden worden.
Wanneer de hoofdpijn veroorzaakt wordt door overvloed van gal, volge men de voorschriften die elders gegeven zijn.

recept:518 Hoofdpijn

Legoendi bladeren met daoen djinten tot moes stampen en op het hoofd leggen, zal in vele gevallen baat geven.

Hoofdpijn door kouvatten

recept:519 Hoofdpijn door kouvatten

Als de hoofdpijn gepaard gaat met een stijven nek, dan neme men een groote djeroek kates, prikke met een vork op vele plaatsen in de schil, maar niet zoo diep, dat het sap geraakt wordt. Men rolle deze vrucht nu vijf minuten lang over de huid van den hals rechts en even lang links.
Deze massage en de heilzame werking van de aetherische olie uit de schil zullen ongetwijfeld genezing brengen.

recept:520 Hoofdpijn door kouvatten

Twee blaadjes daoen entjok met wat klapperolie bevochtigen en boven het vuur verflensen. Achter elk der ooren plaatst men zoon blaadje dan trekt de hoofdpijn weg.
Het middel mag slechts enkele minuten worden toegepast, omdat het anders blaren op de huid veroorzaakt.

recept:521 Hoofdpijn door kouvatten

Hetzelfde doel bereikt men, door een papje van geraspte kelor wortel in den hals achter de ooren te smeren. Dit ook niet te lang, want het veroorzaakt eveneens blaren.

recept:522 Hoofdpijn door kouvatten

Heeft men hoofdpijn en een vol gevoel in het hoofd, dan is het goed, de lucht van geraniumbladeren op te snuiven. Men kneust een blad, houdt dit tusschen de handpalmen tegen den neus en snuive de lucht een paar maal flink op.

recept:523 Hoofdpijn door kouvatten

Een stukje djae aan de punt kloppen, tot de vezels los komen te liggen en een soort kwastje vormen. Dit doopt men in eau de cologne en wrijft daar de nekspieren mede in.

recept:524 Hoofdpijn door kouvatten

Gestampte of geraspte bengle wortel, als papje op het hoofd smeren, helpt eveneens.

recept:525 Hoofdpijn door kouvatten

Bij hevige hoofdpijn ten gevolge van gevatte kou is het goed, om een nat verband met gondoroso blaadjes om het hoofd te doen.
Men kan de blaadjes ook tot moes stampen en, met azijn en witte peper vermengd, op het hoofd leggen.

Hoofdroos

recept:526 Hoofdroos

Hiertegen kan men met succes ananassap van jonge vruchten gebruiken, waarin moes van twaalf tot veertien blaadjes galing gemengd wordt. Men laat dit een uur of twee staan, zeef het dan door een doekje en wasch daar het hoofd mede, zoolang tot men geen last meer heeft van roos. Daoen galing jeukt aan de huid. Dit wordt echter door het ananassap geneutraliseerd.

recept:527 Hoofdroos

De nagasari olie, die in het volgende recept tegen hoofduitslag wordt aanbevolen, is ook met succes tegen hoofdroos te gebruiken.

Hoofduitslag

recept:528 Hoofduitslag

Tegen allerlei soort hoofduitslag is nagasari olie uitstekend, ook tegen de kleine wondjes, die zich vertoonen als een verzameling van kleine puistjes (de javanen noemen dezen uitslag koreng), tegen den uitslag, die veel op ringworm gelijkt en die, welke kinderen vaak achter de ooren hebben waardoor een waterig vocht wordt afgescheiden.
Om de olie te bereiden, klopt men de nagasaripitten stuk.
Als men het binnenste uit de schil haalt en in de vingers neemt, begint het vet alte smelten. Het gemakkelijkste is het, deze kernen te stampen.
Voor een kinderhoofd zijn vijf of zes pitten voldoende voor een keer.
Tweemaal daags moet de hoofdhuid met dit vet worden ingesmeerd.

recept:529 Hoofduitslag

Ook een zalfje van sidagoeri bladmoes met klapperolie geneest hoofd- en anderen uitslag spoedig.

Huid (branderige)

recept:530 Huid (branderige)

Men brengt verzachting, door ze te wrijven met rauwe aardappel.

Huid (droge)

recept:531 Huid (droge)

Als de huid te droog is, masseere men die met de schillen van djeroek bali.

Huidaandoening

Velen krijgen een jeukend of pijnlijk gevoel op de huid, wanneer deze met zekere stoffen in aanraking komt. Sommige personen zijn daar erg gevoelig voor, andere minder.
Brandharen van planten, stekels en dorens en ook giftige plantensappen kunnen hiervan de oorzaak zijn. Getah ingas bijvoorbeeld is zeer gevaarlijk. Getah van croton is alleen gevaarlijk, wanneer deze in open wonden komt.
Giftig zijn voorts de getah van gevlekte sirih, die als sierplant wordt gebruikt, van djamboe monjet, kajoe oerip en tal van andere planten.

Huiduitslag

recept:532 Huiduitslag

Deze geneest men vaak spoedig door wasschen met een aftreksel van bratawalistengels.

recept:533 Huiduitslag

Ook het bladmoes van legoendi is zeer heilzaam.

recept:534 Huiduitslag

Men kan ook uitwendig moes van madja bladeren gebruiken met wat kapoer sirih er door.

recept:535 Huiduitslag

Huiduitslag, zelfs wanneer die van boosaardigen aard is, verdwijnt, als men de zieke plekken papt met gestampt knoflook, een weinig water en wat honig.

recept:536 Huiduitslag

Laos merah, inwendig gebruikt, is een beproefd middel tot zuivering van het lichaam en ter bestrijding van huiduitslag.

recept:537 Huiduitslag

Een ander inwendig geneesmiddel is het drinken van bidara laoet thee.

recept:538 Huiduitslag

Temoe ireng gebruikt men zoowel inwendig in den vorm van thee, als uitwendig in den vorm van een papje.

recept:539 Huiduitslag

Vele menschen krijgen van terpentijnolie een soort huiduitslag.
Aangezien boenwas met terpentijn wordt aangemaakt en gecireerde meubelen dus altijd een spoortje terpentijn aan de oppervlakte hebben, is de aanraking daarmede niet geheel te vermijden. Er ontstaan dan kleine puistjes op de huid, die geweldig jeuken. Het worden kleine blaasjes, die, wanneer ze worden opengekrabd, zich nog meer verspreiden. De hand wordt dik en gloeierig en met krabben wordt het nog erger.
Men kan niet meer slapen van den jeuk en krijgt er soms zelfs koorts bij.
In zulke gevallen brengt ketepeng tjina genezing, De blaadjes worden fijngestampt en met kapoer sirih op de pijnlijke plekken gesmeerd minstens vier maal daags.
Dezelfde kwaal kan zich voordoen, wanneer men den nek heeft ingesmeerd met poko olie en deze is met terpentijn vervalscht, wat wel eens voorkomt. De huid gaat dan ondragelijk branden en jeuken. In dat geval past men hetzelfde middel toe.

recept:540 Huiduitslag

Temoe tis wordt wel in inlandsche smeersels tegen huidziekte gemengd (zoogenaamde boreh), terwijl een aftreksel van de empoe om de bloedzuiverende werking tot hetzelfde doel wordt ingenomen.

recept:541 Huiduitslag

Wanneer de uitslag een gevolg is van het nuttigen van beschimmeld voedsel, dan kan men die met succes uitwendig behandelen met bladmoes van mindi, waaronder wat gestampte mindi-bast gemengd is.

Huiduitslag (jeukerige)

recept:542 Huiduitslag (jeukerige)

Moes van sidagoeribladeren met wat klapperolie er bij op de zieke plekken doen en de huid nu en dan wasschen met een aftreksel van deze bladeren.

recept:543 Huiduitslag (jeukerige)

Ook korobladeren gekneusd en met sirihkalk vermengd helpen tegen jeukerigen uitslag.

recept:544 Huiduitslag (jeukerige)

Een ander middel is, om in plaats van korobladeren de bladeren van ranti djawa te nemen.

recept:545 Huiduitslag (jeukerige)

In vele gevallen komt de uitslag uit het gestel voort en dan zal men meer baat vinden bij inwendige middelen, die het bloed zuiveren. Het eten van tang kwe is in zulke gevallen bijzonder aan te bevelen.

Huiduitslag (rimpellge), overigens veel gelijkend op panoe

recept:546 Huiduitslag (rimpellge), overigens veel gelijkend op panoe

Deze geneest men door uitwendige behandeling met de olie uit kenangapitten, vermengd met gestampte bast.

Huiduitslag (venerische).

recept:547 Huiduitslag (venerische).

Neem een half ons bratawalitakken, verkook deze hoeveelheid klein gesneden met twee liter water tot op een splitglas en wasch daarmede de aangetaste plekken.
Daarenboven drinke men veel meniran-thee en enkele malen per week bratawali-thee. Voor deze laatste neemt men een takje ter lengte van een vinger, zet dat met twee splitglazen water op en verkookt het tot op de helft.

Huidziekten

Doordat de inlander in het algemeen zorgeloos is met betrekking tot huidhygiëne en geen vrees voor besmetting kent, staan we aan voortdurend gevaar bloot geinfecteerd te worden door de huisbedienden en inlanders uit onze naaste omgeving.
Zeer veel inlanders hebben een huidziekte. Men zal daarom goed doen, bij de huisbedienden daar in het bijzonder op te letten en deze te behandelen.
Waschgoed moet zoo weinig mogelijk buitenshuis worden behandeld en de kinderwasch behoort altijd thuis te worden gedaan. Kinderen zijn nog veel vatbaarder dan volwassenen.
Krijgt men het goed thuis niet helder, laat het dan een enkelen keer buiten wasschen, maar behandel het thuis opnieuw, alsof het vuile wasch ware. Geef den kinderen nooit kleertjes aan, die zoo van den waschman komen.
Als er geen gelegenheid is, ze opnieuw te wasschen, laat ze dan eenigen tijd in de felle zon liggen; dat werkt ook desinfecteerend.
Het ligt voor de hand, dat ook handdoeken met zorg moeten worden behandeld.
Zie verder Eczeem, Huiduitslag, Netelroos, Ringworm en Schurft.