eerste pagina einde pagina volgende pagina begin vorige pagina einde vorige pagina laatste pagina

item    Indon. naam    Latijnse naam    Naam in het boek    Familie   
148p    Kapas tahoen    Gossypium barbadense L. var acuminatum (Roxb.) Masters    Gossypium acuminatum Roxb.    Malvaceae   
Beschrijving Een forsche heester, die in alle warme landen groeit en een van de soorten is, waarvan de vruchten de katoen leveren. De zaden zijn oliehoudend. Voortplanting geschiedt door uitzaaien.
gebruikt bij:
86  Blaasaandoening 
98  Blaasziekte 
958  Oorpijn 
1279  Urineeren (overmatig) 

item    Indon. naam    Latijnse naam    Naam in het boek    Familie   
149p    Kapoelaga    Amomum compactum Sol. ex Maton    Amomum cardamomum Wind.    Zingiberaceae   
Beschrijving Deze struik groeit in West-Java in de lagere bergstreken en wordt aangeplant om de kleine ronde vruchtjes, die als specerij worden gebruikt en de echte Perzische kardemom best kunnen vervangen.
De echte kardemom wordt ter onderscheiding wel kapoelaga sabrang genoemd. Deze vruchtjes zijn wat aromatischer dan het inlandsche product, maar overigens worden beide door elkaar voor dezelfde de doeleinden gebruikt.
gebruikt bij:
32  Adem (onwelriekende) 
278  Diarhee of buikloop herhaaldelijke aandrang met een moe gevoel in den buik en pijnlijk fondament 
376  Fondament (pijnlijk) 
516  Hoest (droge) 
728  Kramp bij venerische ziekte 
805  Maagkramp 
965  Opgezet gevoel 

item    Indon. naam    Ned. naam   
29s    Kapoer sirih    kalkpoeder   
Beschrijving is fijne gebluschte kalk, zooals die bij het sirih- pruimen wordt gebruikt. Het is geen bepaalde kwaliteit, maar onder dezen naam wordt de gebluschte kalk, die in verschillende recepten voorkomt, in het klein op de pasars verkocht.
gebruikt bij:
217  Buikziekte bij volwassenen - door kouvatten op de ingewanden 
247  Cholera 
252  Cholerine Hieronder verstaat men een lichte cholera 
433  Gewrichtsontsteking 
449  Griep 
505  Hoest als gevolg van kouvatten 
543  Huiduitslag (jeukerige) 
534  539  Huiduitslag 
583  Keelpijn 
609  Knokkelkoorts 
704  Kouvatten 
719  Kraamvrouwenkoorts 
867  Menstruatie (pijnlijke) 
974  Panoe 
1009  1013  1017  1020  1021  Rheumatiek 
1026  Ringworm 
1032  Rugpijn 
1034  Schurft 
1390  wonden bij het vee 

item    Indon. naam   
30s    Karang bang   
Beschrijving Letterlijk: roode koraalsteen) is het zoogenaamde orgelkoraal Tubipora musica. Op de stranden van Java vindt men dikwijls stukken van dit koraal.

item    Indon. naam   
31s    Kardemom   
Beschrijving is een specerij, die via Singapore uit Perzie wordt geimporteerd. Amomum cardamomum Overmatig gebruik schaadt de werking der maagsappen.

item    Indon. naam   
32s    Karlsbaderzout   
Beschrijving - Het kunstmatige Karlsbaderzout is in elke apotheek te bekomen.
gebruikt bij:
152  155  158  Algemeene opmerkingen en raadgevingen - bij buikziekten - 
773  Leverziekte 

item    Indon. naam    Latijnse naam    Familie   
150p    Kasemek    Diospyros kaki L.f.    Ebenaceae   
Beschrijving Deze fraaie plant is inheemsch in China en Japan. Zij groeit in vochtig bergklimaat. In de Preanger komt ze gecultiveerd en ook wel verwilderd voor.
Vermeerdering heeft plaats door het uitplanten van uitloopers, die van de moederplant worden afgestoken direct na de vruchtdracht en in den
Westmoesson worden uitgeplant. De plant bloeit in December. In September zijn de vruchten rijp, die dan een fraaie heldere oranje kleur hebben.
Veelal worden ze eerder geplukt en dan zijn ze geel.
gebruikt bij:
1110  Spruw - Hygiënische wenken en dieetvoorschriften 

item    Indon. naam    Ned. naam   
33s    Katel olie    vet van een bepaalde spin, maar welke.   
Opmerking(pr): Als U meer weet over dit simplex zou ik dat graag vernemen:piet@hoefsmid26.nl
Beschrijving is de olie, die gewonnen wordt uit het vet van een groote zwarte aardspin, de katel.
gebruikt bij:
460  Haargroei (bevorderen van den) 

item    Indon. naam    Latijnse naam    Familie   
151p    Kates    Carica papaya L.    Caricaceae   
Beschrijving Een boomachtig kruid, dat de merkwaardige eigenschap heeft, bijzonder snel te groeien. Uit zaad geplant, heeft men na zes maanden een houtachtigen stam van circa twee meter hoog, die al vrucht begint te dragen.
Er zijn mannelijke en vrouwelijke boomen. Aan de mannelijke bloeiwijzen komen nu en dan tweeslachtige bloemen voor,die zich na bevruchting tot een kates of papaja ontwikkelen. Zulke vruchten hangen dan in tegenstelling met de gewone aan een langen steel en heeten papaja gantoeng. Voor medicinaal gebruik worden in het bijzonder de deelen van deze mannelijke boomen genomen.
De vruchten, vooral de groote soorten, lijken veel op meloenen, maar zijn langwerpig van vorm. Het vruchtvleesch is zeer sappig en oranje van kleur. De zaden zijn zwart. De vrucht zelf is zeer verkoelend, doch werkt zeer gunstig op de maagsappen en heeft menig maag- en buiklijder genezen.
Toch is kates niet voor iedereen goed. Vrouwen met een uitgezette baarmoeder mogen geen kates eten en evenmin zij, die in de urine eiwit verliezen. Hysterische vrouwen en gallijders zullen op den duur van het gebruik van kates een gele gelaatskleur en gele handen krijgen.
Nierlijders krijgen na het eten van kates vreeselijken jeuk.
Lijders aan eczeem en vrouwen, die last hebben van witten vloed, mogen geen kates eten.
Onrijpe papaja kan men als groente stoven. Bij de rijsttafel worden er ook zeer smakelijke gerechten van bereid. De schil van jonge papaja scheidt bij beschadiging een vocht af, dat als getah papaja bekend is en geneeskrachtige eigenschappen heeft. Men moet er voor zorgen, dat dit vocht niet in de oogen komt. Dat zou blindheid ten gevolge kunnen hebben. Krijgt men door een ongeluk deze getah in het oog, wat bij kinderen nog wel eens kan voorkomen, dan is het best, het oog herhaaldelijk te wasschen en te betten ,met suikerwater.
De bladeren zijn koortswerend en oefenen bij mensch en dier een zuiverenden invloed uit. Paarden bijvoorbeeld, die minstens eens per week papajabladeren te eten krijgen, zullen vrij blijven van kolieken, maden, slijmophoopingen enz.
De bloemen zijn ook een gezond voedsel, dat het bloed zuivert en den eetlust opwekt. Men kan ze met melk en boter stoven. Ook wordt er wel tafelzuur van gemaakt.
De bloemen van de papaja gantoeng zijn wel eetbaar maar bitter. Om dien bitteren smaak te verdrijven, worden ze gekookt met jonge blaadjes van koeda-koedaan. Ook de wortels en de wortelbast zijn geneeskrachtig. De gestampte zaden worden zoowel in- als uitwendig gebruikt. Ze zijn verhittend en kunnen zelfs abortus veroorzaken.
gebruikt bij:
13  Aambeien of haemorrhoiden 
161  Algemeene opmerkingen en raadgevingen - bij buikziekten - 
146  Brandwonden 
191  Buikziekte bij volwassenen - Ontlasting van harde stof, omgeven door dof draderig slijm 
187  Buikziekte bij zuigelingen 
225  226  Buikziekten bij volwassenen - door ontstekingen der ingewanden 
287  Diarhee of buikloop In hevige mate en meestal een voorbode van leverziekte 
266  Diarhee of buikloop 
297  Diphtheritis 
321  Dysenterie 
350  356  Eetlust opwekkend middel 
367  Endeldarmontsteking 
372  373  Engelsche ziekte 
378  Fondament (uitschieten van het) 
388  Gal (afdrijven van de) 
431  Gewrichtsaandoening 
596  Kindervoeding 
695  Koortswerende middelen 
718  Kraamvrouwenkoorts 
765  766  Leverziekte 
801  Maagkramp 
817  Maagkwalen 
820  Maagsappen (opwekken van de) 
827  832  833  Maden 
842  843  Malaria 
1275  Middelen ter bevordering van het urineeren 
937  Ontlasting (moeilijke) 
931  Ontlasting bij kinderen 
978  Podagra 
1050  Slapte In de spieren 
1064  Slijmkoliek 
1067  Speekselafscheiding (te overvloedige) 
1128  Spijsvertering (Slechte) 
1086  1092  Spruw (Indische) 
1115  Spruw - Hygiënische wenken en dieetvoorschriften 
1141  Steenpuisten 
1212  Transpireermiddel 
1348  1360  Witte vloed 
1420  Wratten 

item    Indon. naam   
34s    Katjang   
Beschrijving Nagenoeg alle peulvruchten worden door de inlanders katjang genoemd. De sperzieboon, die ook in Indië voor de Hollandsche tafel wordt gekweekt en waarvan evenals in Holland de peulen in hun geheel worden gegeten, noemen ze katjang boentjis. Peulen, doperwten en capucijners heeten alle katjang ertjis.

item    Indon. naam   
35s    Katjang arab   
Beschrijving zijn de gepofte ronde erwtjes, die als snoeperij worden verkocht en gevent. Naar alle waarschijnlijkheid worden deze uit
Engelsch-indië geimporteerd.

item    Indon. naam    Latijnse naam    Naam in het boek    Familie   
152p    Katjang idjo    Vigna radiata (L.) Wilczek    Phaseolus radiatus L.    Fabaceae-Faboideae (Leguminosae,Papilionaceae)   
Beschrijving Deze oude cultuurplant wordt nog veel op sawahs als tweede gewas geteeld. Het gebruik is zeer groot. De import uit Rangoon en andere plaatsen overtreft vere, hetgeen wordt uitgevoerd.
Katjang idjo is rijk aan vitaminen en daarom een zeer gezond voedsel.
Van algemeene bekendheid is, dat voeding met katjang idjo een voornaam bestrijdingsmiddel is van beri-beri. De kleine ronde boontjes bevatten veel eiwit. Ze zijn laxeerend en opwekkend.
Zwakke menschen met een droefgeestig humeur moeten katjang idjo soep met kippenbouillon gebruiken. Ook voor bleekzuchtige en lustelooze kinderen is dit een goede kost. Voor leverlijders en haemorrhoidenpatiënten wordt het eten van katjang idjo een paar maal per week warm aanbevolen.
Van de geweekte boontjes, tot meel gestampt, maakt men satroe, een inlandsche soort koekjes en andere versnaperingen, die bijzonder geschikt zijn, om aan zwakke en bleekzuchtige kinderen toe te dienen.
Katjang idjo, vooral de geimporteerde kleine soorten, laat men kiemen en na verwijderung van de zaadhuidjes vormen de kleine kiemplantjes de tao ge, die een belangrijk bestanddeel vormt van verschillende Chineesche gerechten en bijvoorbeeld ook in gado-gado voorkomt.
Tao ge koope men nooit op den pasar. Voor de bereiding aan huis vindt de lezer de aanwijzingen in het Aanhangsel. Tao ge wordt n.l. veelal ongekookt genuttigd en wat men op den pasar koopt, is maar alte vaak in besmet kaliwater gekiemd. Ten slotte nog de waarschuwing, dat vrouwen met een vergroote baarmoeder geen tao ge mogen eten.
gebruikt bij:
13  Aambeien of haemorrhoiden 
78  Beri-Beri 
103  Bleekzucht bij kinderen 
372  Engelsche ziekte 
597  Kindervoeding 
770  Leverziekte 
1310  1311  Verzwikking 
1455  Zwakken en zieken 

item    Indon. naam    Latijnse naam    Naam in het boek    Familie   
153p    Katjang kedele    Glycine max (L.) Merr.    Glycine soja Sieb.et Zucc.    Fabaceae-Faboideae (Leguminosae,Papilionaceae)   
Beschrijving Vooral deze katjang wordt in enorme hoeveelheden verbouwd. Het verbruik is echter zoo groot, dat van een uitvoeroverschot geen sprake is. De hier gekweekte soorten bevatten veel olie. Wereldleverancier van de katjang kedele of, zooals ze in den wereldhandel heeten, de sojaboonen, is Mandsjoerije.
Van kedele wordt volgens het recept, dat men in het Aanhangsel vindt, door elke huismoeder op eenvoudige wijze brood gebakken, dat uitstekend is voor lijders aan suikerziekte. De zwarte katjang kedele wordt gebruikt om er inlandsche soja of ketjop uit te bereiden. De geelbruine wordt voornamelijk verwerkt tot tempe, dat is een door schimmelwerking omgezet meelproduct, dat in grijze koeken op de pasars verkocht wordt en tot tao hoe en tao tjo wordt verwerkt, een consumptie artikel, dat door Chineezen en ook wel door inlanders wordt gemaakt en dient voor de bereiding van zeer voedzame gerechten.
gebruikt bij:
80  Bevalling 
372  Engelsche ziekte 
597  Kindervoeding 
1183  Suikerziekte 

item    Indon. naam    Latijnse naam    Naam in het boek    Familie   
154p    Katjang landjaran,katjang pandjang    Vigna unguiculata (L.) Walp.    Vigna sinensis Endl.    Fabaceae-Faboideae (Leguminosae,Papilionaceae)   
Beschrijving Een windend kruid met peulen, die wel drie kwart meter lang kunnen worden. De bladeren, die op den pasar lembajoeng worden genoemd, worden als groente genuttigd en dienen als veevoeder. De geheele plant is een goede groenbemester. De Javanen gebruiken de in stukjes gesneden peulen in verschillende gerechten. Ze vormen bovendien een aanvullend voedingsmiddel, wanneer de rijst duur is. De gedroogde boonen, die in verschillende kleuren voorkomen, worden, zooals de Hollandsche bruine boonen, gekookt en dan met geraspte klapper gegeten.
gebruikt bij:
596  597  Kindervoeding 
1442  Zog (middelen ter opwekking van het) 
1448  Zoogen 

item    Indon. naam    Latijnse naam    Familie   
155p    Katjang tanah    Arachis hypogaea L.    Fabaceae-Faboideae (Leguminosae,Papilionaceae)   
Beschrijving Dit zijn de bekende aardnoten, die tegenwoordig een belangrijk uitvoerproduct vormen en de voornaamste grondstof zijn voor de fabricatie van de Delftsche slaolie en ook in groote hoeveelheden naar de margarinefabrieken gaan. In Indië wordt ook olie gewonnen uit deze katjang, maar het product staat achter bij het Europeesche.
De gedroogde peulen worden, met zout gekookt, als katjang reboes gegeten of vormen, geroosterd tot katjang goreng, een welkome versnapering.
Het eigenaardige van deze plant is, dat na de bevruchting, die boven den grond plaats heeft, de bloembodem uitgroeit tot een steeltje, dat zich in den grond boort. Eerst dan begint de ontwikkeling van de eigenlijke peul. De inlanders planten bij voorkeur de soorten, die na drie of vier maanden oogstbaar zijn. Een soort, die vijf tot zeven maanden noodig heeft, om rijpe peulen te leveren, is de zoogenaamde katjang tjina, die veelal wordt aangeplant, om het loof, dat als veevoeder dienst doet.
gebruikt bij:
5  Aambeien of haemorrhoiden 
741  Laxeermiddelen 

item    Indon. naam    Latijnse naam    Familie   
156p    Kedawoeng    Parkia biglobosa Benth.    Fabaceae-Mimosoideae (Leguminosae,Mimosaceae)   
Beschrijving Deze groote boom komt op Java beneden 500 m zeehoogte zeer algemeen voor en is na verwant aan de pete. De boontjes van de kedawoeng worden dan ook wel als surogaat voor peteboonen gebruikt. Ze zijn echter bitter.
Gepofte boonen gebruikt men wel tegen kolieken. Ze worden daartoe als koffie gebrand, maar mogen niet verkolen. De gebrande boonen worden geschild en dan tot poeder gestampt.
De rijpe zaden zijn overal bij de inlandsche medicijnhandelaren te bekomen. De Javanen mengen ze in alle medicijnen, die ze aan kraamvrouwen toedienen. Inderdaad doen ze de kraamvrouw veel goed en wanneer de moeder het kind zelf zoogt, zal dit ook veel minder last hebben van opgezetheid.
gebruikt bij:
174  Buikziekte bij kinderen - Dunne schuimige ontlasting 
191  Buikziekte bij volwassenen - Ontlasting van harde stof, omgeven door dof draderig slijm 
193  195  Buikziekte bij volwassenen, - Dunne afgang 
282  Diarhee of buikloop met nu en dan een paar kleine bloed aderen in de ontlasting 
274  Diarhee of buikloop 
309  Dysenterie 
408  Galsteenkoliek 
613  Koliek 
714  Kraamvrouwen 
866  Menstruatie (pijnlijke) 
1342  Windkoliek 

item    Indon. naam   
36s    Kedji beling   
Beschrijving Onder dezen naam rangschikt de Javaan alle planten, waarvan de sappen de eigenschap hebben, om steen te vergruizen. Enkele meer bekende en veel gebruikte soorten worden in dit boek en in den bijbehoorenden plantenatlas ter onderscheiding met nummer aangeduid.

item    Indon. naam    Latijnse naam    Familie   
157p    Kedji beling No. 1    Desmodium gangeticum (L.) DC.    Fabaceae-Faboideae (Leguminosae,Papilionaceae)   
Beschrijving Een kruid, dat op Java van de kust tot op 1300 m zeehoogte voorkomt op licht beschaduwd en droog terein. Het plantje heeft onbeduidende witte of rose bloempjes.
Als steenvergruizend middel werkt het vrij zwak, maar het bevordert sterk de urineloozing. Men mag daarom nimmer meer dan zeven kleine ,of vijf groote blaadjes op eenmaal gebruiken. Dat is zoo ongeveer 2 gram versch of 3 1/2 gram gedroogd blad. De bladeren kunnen gedroogd in vooraad worden gehouden. De plant wordt voortgekweekt uit zaad.
gebruikt bij:
402  Galsteen 
910  911  Nierlijden 
1339  Waterzucht 

item    Indon. naam    Latijnse naam    Familie   
158p    Kedji beling No. 2    Clerodendrum calamitosum L.    Lamiaceae (Labiatae, Verbenceae)   
Beschrijving Dit heestertje komt in de laagvlakte voor tot op 750 m zee hoogte en is vrij algemeen. Ook wordt het als sierplant op de erven geplaatst. Het heeft aardige roomkleurige bloemen. Het sap is zeer werkzaam, doch verliest door drogen veel van zijn kracht. Voor een dosis mag men niet meer nemen dan negen middelmatige of zeven groote bladeren.
Om tegelijk het urineeren te bevorderen, worden ze gemengd met de hiervoor genoemde kedji beling No. 1 en omdat de smaak van kedji beling
No. 2 minder aangenaam is, doet men er nog daoen meniran bij, dat de maagsappen opwekt.
gebruikt bij:
911  Nierlijden 

item    Indon. naam    Latijnse naam    Familie   
159p    Kedji beling No. 3    Ruellia napifera Zoll.et Mor.    Acanthaceae   
Beschrijving Dit kruid met langwerpige blaadjes groeit juist als andijvie vlak bij den grond. De licht lilakleurige bloemen hebben vijf kroonblaadjes. Het blad is ruw en heeft een bruinroode nerf. De zaden zijn uiterst klein.
De plant groeit in de warmte, zoowel als in de koude. Wil men haar voor de bladeren op eigen erf kweeken, dan moet ze goed worden bemest.
De bladeren kunnen, zonder aan kracht te verliezen, worden gedroogd.
gebruikt bij:
917  918  Niersteen. 

item    Indon. naam    Latijnse naam    Familie   
160p    Kedji beling No. 4    Strobilanthes crispus (L.) Blume    Acanthaceae   
Beschrijving Dit struikachtig gewas komt op Java in het wild voor, meestal in het warme laagland. Het wordt ,om het nut, dat men van de bladeren trekt, ook veel op de erven aangeplant en het leent zich uitstekend voor pagers.
Het vocht uit de bladeren is zoo scherp, dat, naar men beweert, slangen en ander ongedierte het niet wagen, door een haag van deze planten te dringen. De Javanen noemen de plant enjoh kelo.
De plant laat zich gemakkelijk stekken en vermenigvuldigt zich door middel van onderaardsche uitloopers. Elk takje, dat den grond raakt, schiet wortel en vormt zoo een nieuw plantje, dat gemakkelijk van de moederplant kan worden gescheiden.
De beste variëteit is die met de kleine gele bloemen. De bladeren zijn eenigszins ruw.
Het gebruik van enjoh kelo is op den duur te scherp voor de ingewanden.
Men mag dit middel hoogstens gedurende vijf maanden achtereen toepassen.
Veel van het schadelijke kan men wegnemen, door er daoen woengoe onder te mengen.
gebruikt bij:
71  Beet (vergiftige) 
93  Blaassteen 
400  Galsteen 
605  Klem 
757  Laxeermiddelen 
914  918  Niersteen. 

item    Indon. naam    Latijnse naam    Familie   
161p    gempoor watoe    Acetabularia major V. Martens    Dasycladaceae   
Beschrijving Als Kedji beling moet ook nog worden aangemerkt de gempoor watoe A. major een alg, die aan de kust van Japara voorkomt. Deze alg heeft het vermogen, zuur af te scheiden en zoo holten in steenen te boren om daarin te wortelen.

item    Indon. naam    Latijnse naam    Naam in het boek    Familie   
162p    Kedondong    Spondias cytherea Sonn.    Spondias dulcis Forst.    Anacardiaceae   
Beschrijving Een vruchtboom, die in de Molukken inheemsch is en op Java alleen gecultiveerd voorkomt.
De vruchten zijn rauw , haast niet te eten, omdat de vezels moeilijk verteren. Gestoofd met suiker en dan gezeefd, vormen ze een zeer smakelijk gerecht.
De getah van den boom veroorzaakt bij kinderen huiduitslag en jeukingen.
De bladeren worden door de inlandsche vrouwen, vermengd met andere kruiden, gebruikt na de bevalling, om het lichaam te zuiveren.
Voor medicinaal gebruik neemt men op Java ook wel de bladeren van de verwante soort {Spondias pinnata, die daar wel inheemsch is, maar slechtere vruchten geeft.
gebruikt bij:
1451  Zuivering na de bevalling 

item    Indon. naam    Latijnse naam    Naam in het boek    Familie   
163p    Kelembak    Rheum officinale Baill.    Rheum spec.    Polygonaceae   
Beschrijving Deze, hier van China ingevoerde wortel, is de rabarber, die bij geen inlandschen medicijnverkooper ontbreekt. In Indië wordt kelembak niet gecultiveerd, doch komt, in het wild groeiend, wel voor. Aan den geimporteerden wortel is de voorkeur te geven. Een rabarbersoort, n.l. de R. rhabarbarum, wordt ook in Indië tegenwoordig als groente gekweekt en komt ook wel als sierplant in tuinen voor. Zie Rabarber.
gebruikt bij:
21  Aambeien of haemorrhoiden 
191  Buikziekte bij volwassenen - Ontlasting van harde stof, omgeven door dof draderig slijm 
230  Buikziekte bij volwassenen - gevolg van endeldarmontsteking 
234  Buikziekten bij volwassenen- door inwendige hitte 
396  Galkoorts 
758  Laxeermiddelen 
841  Malaria 
1098  Spruw (Indische) 

item    Indon. naam    Latijnse naam    Familie   
164p    Kelor,klengtang    Moringa oleifera Lam.    Moringaceae   
Beschrijving Deze kleine boom met gezwollen wortels en ijle kroon komt op Java voor tot op 300 m zeehoogte. Hij bloeit met geurige witte bloemen.
De wortel is naar reuk en smaak niet van den mierikswortel te onderscheiden. Fijn gemaakt tot een papje, wordt deze uitwendig gebruikt tegen rheumatiek, hoofdpijn enz. Men mag dit pappen niet te lang voortzetten, want het sap veroorzaakt blaren op de huid, die zeer pijnlijk zijn.
De getah kelor, dat is de gom, die bij beschadiging uit den bast vloeit, is aanvankelijk wit doch wordt, aan de lucht blootgesteld, spoedig bruin. De bladeren, die naar mosterd smaken, worden wel gegeten, doch zijn verboden voor rheumatische menschen. De driehoekige vruchten, die men op Java klentang noemt, zijn zeer smakelijk als toespijs bij de rijsttafel, maar eveneens slecht voor lijders aan rheumatiek. Blendok kelor is de getah die uitvloeit, wanneer de kelor aan den stam door insecten wordt beschadigd. Deze getah is aanvankelijk wit, doch wordt aan de lucht blootgesteld, spoedig donkerbruin. Ze lost in water niet op, maar zwelt wel, wanneer ze in water wordt gedompeld.
gebruikt bij:
218  Buikziekte bij volwassenen - door kouvatten op de ingewanden 
521  Hoofdpijn door kouvatten 
1010  Rheumatiek 
1043  Slaap (onrustige) 
1066  Speekselafscheiding (te overvloedige) 
1308  Verzwikking 

item    Indon. naam    Latijnse naam    Familie   
165p    Kemadejan    Loranthus spec.    Loranthaceae   
Beschrijving Deze javaansche naam wordt ook wel kemladejan geschreven. De maleische naam is kajoe menoempang of kajoe pindah. Het zijn woekerplanten die op verschillende boomen voorkomen en vaak oorzaak zijn dat geheele takken afsterven, bijvoorbeeld van den peteboom. De verschillende soorten worden genoemd naar de boomen waar ze op voorkomen. Als medicijn dienen bijv. de kemadejan dalima poetih en de kemadejan kelor.
gebruikt bij:
855  Mazelen 
982  Pokken 
1413  Wormen 

item    Indon. naam    Latijnse naam    Naam in het boek    Familie   
166p    Kemangi    Ocimum americanum L.    Ocimum basilicum L.f. f. citratum Back.    Lamiaceae (Labiatae)   
Beschrijving Dit welriekende plantje is een soort selasih. Het heeft groene stengels, groene bladstelen en witte bloemen. De plant wordt veel gekweekt langs terasranden en op sawahs.
De bladeren hebben een kalmeerende werking en verdrijven lichaamsgassen.
Ze worden ook gebruikt, om visch- en vleeschgerechten te kruiden. De vruchtjes zijn een bekend genotmiddel en worden gebruikt op dezelfde wijze als selasih. Men weekt ze in water, waardoor de vruchtwand opzwelt tot een geleiachtige massa, die met stroop of suiker een verkoelenden drank maakt.
gebruikt bij:
145  Braken (tegen het) 
414  Gassen 
725  Kramp 
740  Laxeermiddelen 
804  Maagkramp 
1171  Stuipen 
1426  Zenuwachtigheid 
1444  Zog (middelen ter opwekking van het) 
1447  Zoogen 

item    Indon. naam    Latijnse naam    Naam in het boek    Familie   
167p    Kemarogan    Coccinia grandis (L.) Voigt.    Coccinia cordifolia Cogn.    Cucurbitaceae   
Beschrijving Een klimplant, die ook wel papasan genoemd wordt. De oude stengels, die zeer dik kunnen worden, zien er uit, alsof verschillende zijn samengegroeid.
Volgens de inlanders zijn alle deelen van deze plant geneeskrachtig en er is velerlei gebruik van bekend. De kleine komkommerachtige vruchten worden gekookt gegeten en de jonge ook wel geconfijt. De bladeren zijn glad in tegenstelling met die van de volgende plant met denzelfden inlandschen naam.
gebruikt bij:
162d  Algemeene opmerkingen en raadgevingen - bij buikziekten - 

item    Indon. naam    Latijnse naam    Naam in het boek    Familie   
168p    Kemagoran    Gymnopetalum chinense (Lour.) Merr.    Gymnopetalum leucostictum Miq.    Cucurbitaceae   
Beschrijving Een liggend kruid, dat in de laagvlakte op Java zeer algemeen is, vooral op zonnige plaatsen. Evenals de voorgaande heeft deze komkommerachtige vruchten.
Als de vruchten rijp zijn, hebben ze een roode kleur. Onrijp zijn ze bitter en worden na verwijdering van de zaden wel geconfijt. Deze plant heeft ruige bladeren, witte bloemen en ranken aan de stengels.
gebruikt bij:
348  Eetlust opwekkend middel 
1017  Rheumatiek 
1358  Witte vloed 

item    Indon. naam    Latijnse naam    Familie   
169p    Kembang poekoel ampat    Mirabilis jalapa L.    Nyctaginaceae   
Beschrijving Deze plant, die veel als sierplant in tuinen wordt geplaatst, groeit zoowel in het warme laagland als in het meer gematigde klimaat van de lagere bergstreken.
De fraaie bloemen, die in verschillende kleuren voorkomen, zijn trompetvormig. Ze gaan tegen het vallen van den avond open en sluiten zich voor zonsopgang weder. De bladeren doen in korten tijd negenoogen en steenpuisten rijpen.
Van het fijne meel uit de zaden maakt men bedak, waartegen echter gewaarschuwd moet worden, omdat dit poeder vaak bruine vlekken op het gelaat veroorzaakt.
gebruikt bij:
895  Negenoog 
994  Puisten 
1145  Steenpuisten 

item    Indon. naam    Latijnse naam    Familie   
170p    Kembang sepatoe    Hibiscus rosa-sinensis L.    Malvaceae   
Beschrijving Deze bekende sierheester komt voor met enkele en met dubbele bloemen.
Hij is zeer verbreid, doch wordt desniettemin nergens in het wild groeiend aangetroffen.
De roode bloemen gebruikt men in de indische keuken als kleurmiddel.
gebruikt bij:
139  Borstkwaal 
636  Koorts 
1053  Slijm 

item    Indon. naam    Latijnse naam    Familie   
171p    Kembang teleng    Clitoria ternatea L.    Fabaceae-Faboideae (Leguminosae,Papilionaceae)   
Beschrijving Een klimmend kruid, dat op Java voorkomt tot op 700 m zeehoogte en vaak als sierplant op de erven wordt gekweekt. Er bestaat een variëteit met witte en een met blauwe bloemen.
De zoete blauwe bloemen worden gebruikt om gebak te kleuren. Van de variëteit met witte bloemen wordt een atreksel van den wortel als bloedzuiverend middel gedronken.
gebruikt bij:
29  Abcessen 
126  Bloedzuiverend middel 
132  Bloedzweer 

item    Indon. naam    Latijnse naam    Familie   
172p    Kemiri    Aleurites moluccana (L.) Willd.    Euphorbiaceae   
Beschrijving Deze hooge boom wordt in alle kampongs aangeplant. Hij groeit het best in eenigszins gematigd klimaat en draagt dan overvloedig vruchten. De boom is gemakkelijk te herkennen aan de bladeren, die aan de onderzijde wit zijn.
Uit de zaden wordt kemiriolie gemaakt, die dienstig is voor wonden en voor het haar wordt gebruikt. Voor de bereiding van deze olie wordt verwezen naar het Aanhangsel. Voordat de petroleum in Indië bij de inlanders populair was, werd kemiriolie algemeen als lampolie gebruikt.
Van de gestampte zaden maakte men vroeger zelfs kaarsen.
gebruikt bij:
399  Galsteen 
461  Haaruitval 
467  Haarverzorging 
895  Negenoog 
1159  Stopmiddel 
1393  wonden (verzachten en opdrogen van) 

eerste pagina begin pagina volgende pagina begin vorige pagina einde vorige pagina laatste pagina